Zarządzenie z dnia 31 marca 2014 r.

Załącznik Nr 3 do Zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie
z dnia 31 marca 2014 r.

Identyfikacja istniejących i potencjalnych zagrożeń dla zachowania właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk będących przedmiotami ochrony

Lp.	Przedmiot ochrony	Zagrożenia		Opis zagrożenia
Lp.	Przedmiot ochrony	istniejące	potencjalne	Opis zagrożenia
1.	3130 brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea	U nieznane zagrożenie lub nacisk	U nieznane zagrożenie lub nacisk	Brak danych na temat zagrożeń. Weryfikację informacji na temat zagrożeń oraz podjęcie ewentualnych działań ochronnych należy poprzedzić uzupełnieniem stanu wiedzy na temat występowania siedliska w obszarze.
2.	3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion	X brak zagrożeń	A08 nawożenie /nawozy sztuczne/, J02 zmiany stosunków wodnych, J02.01 zasypywanie terenu, melioracje i osuszanie (melioracje), K01.02 zamulenie, K02.02 nagromadzenie materii organicznej	Zagrożenie potencjalne stanowi intensywna gospodarka rolna i intensyfikacja nawożenia pól uprawnych w bezpośrednim sąsiedztwie starorzeczy, co wpływać może na jakość wód starorzeczy oraz zmianę struktury roślinności (eutrofizacja), wypłycanie, zarastanie, zanik różnorodności biologicznej oraz zanik siedliska. Eutrofizacja związana z intensywnym nawożeniem spowodować może wzrost produkcji pierwotnej, spadek przezroczystości wód i poziomu tlenu rozpuszczonego w wodzie, zanik makrofitów zanurzonych. Zabiegi melioracyjne ukierunkowane na odwodnienie starorzeczy mogą doprowadzić do całkowitego zniszczenia siedliska. W wyniku oddziaływania naturalnych procesów, w tym zamulenia materią niesioną przez wody powodziowe oraz odkładania się martwej materii organicznej, może dojść do całkowitego wypełnienia starorzecza.
3.	3160 naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne	X brak zagrożeń	J02 zmiany stosunków wodnych, I01 obce gatunki inwazyjne, B02.02 wycinka lasu, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku	Możliwe zmiany poziomu wód gruntowych, powodujące pogorszenie stanu siedliska. Możliwość pojawienia się gatunków obcych: moczarki kanadyjskiej lub moczarki delikatnej. Zagrożeniem dla stanu siedliska mogą być zmiany spływu wód powierzchniowych i inne zmiany użytkowania w zlewni bezpośredniej zbiornika. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie na terenach bezpośrednio przyległych gospodarki leśnej w sposób nieuwzględniający wrażliwości siedliska (np. zręby zupełne). Potencjalna presja ze strony rekreacji (wykorzystanie zbiornika jako kąpieliska, wędkarstwo) może stanowić zagrożenie dla zachowania siedliska.
4.	3260 nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis	X brak zagrożeń	G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, H01 zanieczyszczenia wód, K02.03 eutrofizacja, J02.03 regulowanie koryt rzecznych, 01 obce gatunki inwazyjne	Niekontrolowana turystyka (kajakowa) prowadzić może do niszczenia siedliska. Wzrost zanieczyszczenia rzeki, szczególnie w odniesieniu do obszarowych zanieczyszczeń o charakterze troficznym, prowadzić może do niekorzystnych przemian roślinności i pogorszenia stanu siedliska. Zagrożenie związane ze zlewnią rzeki, częściowo wykracza poza obszar Natura 2000. Próby ingerencji w warunki hydromorfologiczne odcinków rzek (poza działaniami ukierunkowanymi na utrzymanie lub poprawę stanu ekologicznego) skutkować mogą pogorszeniem stanu siedliska bądź utratą jego powierzchni. Potencjalne zagrożenie stanowi wypieranie gatunków charakterystycznych dla siedliska przez obce gatunki ekspansywne (głównie przez moczarkę kanadyjską). W celu skutecznego ograniczenia presji ze strony tego zagrożenia należy zapewnić właściwe warunki zachowania i rozwoju siedliska. Nie stwierdzono potrzeby podejmowania odrębnych działań ochronnych.
5.	6430 ziołorośla górskie ( Adenostylion alliariae ) i ziołorośla nadrzeczne ( Convolvuletalia sepium )	I01 obce gatunki inwazyjne	X brak zagrożeń	Wypieranie gatunków charakterystycznych dla siedliska przez obce gatunki inwazyjne, w szczególności kolczurkę klapowaną. Określenie skali problemu w obszarze niemożliwe do oszacowania. Konieczne uzupełnienie stanu wiedzy.
6.	6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )	X brak zagrożeń	A03.03 zaniechanie / brak koszenia, A03.01 intensywne koszenie lub intensyfikacja, A04.01.01 intensywny wypas bydła, A08 nawożenie /nawozy sztuczne/, B01.01 zalesianie terenów otwartych (drzewa rodzime), E01.03 zabudowa rozproszona	Zmiana sposobu użytkowania z kośnego na pastwiskowy, zaniechanie użytkowania kośnego lub intensyfikacja użytkowania spowoduje przekształcenie składu gatunkowego zbiorowiska i zanik siedliska. Nadmierne użyźnienie siedliska poprzez nawożenie może doprowadzić do jego degeneracji i wycofania się cennych gatunków. Zalesienie łąk w miejscu występowania płatów siedliska spowoduje jego zanik. Przeznaczanie łąk pod budownictwo skutkuje zanikiem siedliska.
7.	7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea )	X brak zagrożeń	B02.02 wycinka lasu	Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie na terenach bezpośrednio przyległych do siedliska gospodarki leśnej w sposób nieuwzględniający wrażliwości siedliska (np. zręby zupełne), co powodować może zmiany warunków spływu wód powierzchniowych na stokach niecki, na której dnie występują płaty siedliska.
8.	91D0 bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)	K02.01 zmiana składu gatunkowego (sukcesja)	J02 zmiany stosunków wodnych	Ekspansja świerka obserwowana na niektórych płatach siedliska. Potencjalnie możliwe obniżenie poziomu wód gruntowych i przesuszenie siedliska.
9.	91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae , olsy źródliskowe)	X brak zagrożeń	I01 obce gatunki inwazyjne, B02.02 wycinka lasu, B02.04 usuwanie martwych i umierających drzew, J02.04.02 brak zalewania	Możliwość pojawienia sie gatunków obcych ograniczających bogactwo gatunkowe i zmieniających charakter siedliska. Nielegalna wycinka drzew, usuwanie martwych drzew i pozyskiwanie drewna wpływać mogą na negatywną ocenę stanu zachowania. Zaburzenia reżimu hydrologicznego Drwęcy mogą doprowadzić do przesuszenia gleb na terasie zalewowej i do zmiany typu siedliska. Zagrożenie może być skutecznie ograniczone w procesie oceny oddziaływania na środowisko oraz poprzez zapewnienie dogodnych warunków rozwoju siedliska. Nie stwierdzono potrzeby podejmowania odrębnych działań ochronnych.
10.	9160 grąd subatlantycki	X brak zagrożeń	B02.04 usuwanie martwych i umierających drzew, B02.01 odnawianie lasu po wycince (nasadzenia), B02.02 wycinka lasu	Usuwanie martwych i umierających drzew spowoduje pogorszenie stanu siedliska, zubażanie różnorodności biologicznej siedliska, ujednolicanie jego struktury przestrzennej. Preferowanie jednego gatunku w zabiegach odnowieniowych prowadzić będzie do zubażania różnorodności biologicznej siedliska i ujednolicanie jego struktury pionowej i przestrzennej. Potencjalne zagrożenie stanowi usuwanie w trakcie cięć pielęgnacyjnych (czyszczeń, trzebieży) drzew gatunków charakterystycznych dla siedliska (o niższym udziale w siedlisku od gatunku panującego) lub stosowanie rębni z krótkim okresem odnowienia i zbyt częstym nawrotem cięć.
11.	9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny	X brak zagrożeń	B02.04 usuwanie martwych i umierających drzew, B02.01 odnawianie lasu po wycince (nasadzenia), B02.02 wycinka lasu	Usuwanie martwych i umierających drzew spowoduje pogorszenie stanu siedliska, zubażanie różnorodności biologicznej siedliska, ujednolicanie jego struktury przestrzennej. Preferowanie jednego gatunku w zabiegach odnowieniowych prowadzić będzie do zubażania różnorodności biologicznej siedliska i ujednolicanie jego struktury pionowej i przestrzennej. Potencjalne zagrożenie stanowi usuwanie w trakcie cięć pielęgnacyjnych (czyszczeń, trzebieży) drzew gatunków charakterystycznych dla siedliska (o niższym udziale w siedlisku od gatunku panującego) lub stosowanie rębni z krótkim okresem odnowienia i zbyt częstym nawrotem cięć.
12.	1617 Angelica palustris starodub łąkowy	X brak zagrożeń	A03.03 zaniechanie / brak koszenia, A03.01 intensywne koszenie lub intensyfikacja, A04.01.01 intensywny wypas bydła, A08 nawożenie /nawozy sztuczne/, B01.01 zalesianie terenów otwartych (drzewa rodzime), E01.03 zabudowa rozproszona	Zmiana sposobu użytkowania z kośnego na pastwiskowy, zaniechanie użytkowania kośnego lub intensyfikacja użytkowania spowoduje przekształcenie i zanik siedliska gatunku. Nadmierne użyźnienie poprzez nawożenie może doprowadzić do degeneracji siedliska gatunku i wycofania się staroduba łąkowego. Zalesienie łąk, na których występuje starodub łąkowy spowoduje zanik gatunku i jego siedliska. Przeznaczanie łąk pod budownictwo skutkuje zanikiem gatunku i jego siedliska. Podjęcie ewentualnych działań ochronnych należy poprzedzić uzupełnieniem stanu wiedzy na temat występowania gatunku w obszarze.
13.	1337 Castor fiber bóbr europejski	B02.06 przerzedzenie warstwy drzew, E01.04 inne typy zabudowy, G05.04 wandalizm, H06.01.02 zanieczyszczenie hałasem ze źródeł rozproszonych lub występujące trwale, K03.06 antagonizm ze zwierzętami domowymi, I01 obce gatunki inwazyjne	J02.03 regulowanie (prostowanie) koryt rzecznych i zmiana przebiegu koryt rzecznych, J02.05.05 niewielkie projekty hydroenergetyczne, jazy, J03.02 antropogeniczne zmniejszenie spójności siedlisk	Uszczuplanie bazy żerowej poprzez dewastację i nielegalne pozyskanie roślinności drzewiastej. Obecność częściowo niezagospodarowanych zabudowań poprzemysłowych, odpadów budowlanych itp., obecność stałych źródeł hałasu – jazu z jałowym przelewem, zabudowy mieszkaniowej i ciągu komunikacyjnego (DK10) oraz penetracja siedliska przez wałęsające się psy i koty są czynnikami obniżającymi walory krajobrazowe i stopień naturalności siedliska gatunku na części stanowisk. Możliwość wystąpienia negatywnego oddziaływania z uwagi na planowaną inwestycję zagospodarowania terenów w sąsiedztwie piętrzenia w Lubiczu (minimalizacja możliwa w procedurze oceny oddziaływania na środowisko). Wzrost presji zabudowy mieszkaniowej może prowadzić do ograniczenia spójności siedliska. Obserwowane jest współwystępowanie obcych gatunków inwazyjnych, wykorzystujących to samo siedlisko. Czynniki te (oddzielnie nie stanowiące zagrożenia), oddziałując synergistycznie mogą stanowić zagrożenie dla zachowania populacji bobra europejskiego we właściwym stanie.
14.	1355 Lutra lutra wydra	F03.02.03 chwytanie, trucie, kłusownictwo, I01 obce gatunki inwazyjne	J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska, D01.02 drogi, autostrady; G01.03.01 regularne kierowanie pojazdami zmotoryzowanymi (pojazdy standardowe i 4x4 na drogach), G01.03.02 rajdowe kierowanie pojazdami zmotoryzowanymi	Bezpośrednie ograniczenie bazy żerowej wydry, będące konsekwencją kłusownictwa na ryby (głównie na gatunki ryb innych niż karpiowate) stanowi zagrożenie istniejące. Postępująca intensyfikacja kłusownictwa na ryby prowadzić będzie do dalszego uszczuplania bazy żerowej, co może spowodować trwałe zmiany w zasobności pokarmowej siedliska wydry. Współwystępowanie obcych gatunków inwazyjnych, wykorzystujących to samo siedlisko (jenot) oraz dzielących te same zasoby bazy żerowej (norka amerykańska). Z uwagi na występowanie obcych gatunków inwazyjnych w rejonie doliny górnej Drwęcy, istnieje znaczne prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia, w ciągu najbliższych lat. Możliwe jest pogorszenie stanu siedliska, związane m.in. z eutrofizacją i zmianą chemizmu wód na skutek niewłaściwie prowadzonej gospodarki rolnej. Potencjalny wzrost śmiertelności osobników w wyniku kolizji z pojazdami mechanicznymi wraz z możliwym wzrostem motoryzacji (ilości pojazdów i natężenia ruchu) oraz ułatwionym dostępem do nadbrzeżnej strefy Drwęcy i dopływów, w granicach ostoi. Bezpośrednie zagrożenie powodujące wzrost śmiertelności osobników mogą stanowić zarówno wszelkie zorganizowane, jak i nielegalne rajdy pojazdów mechanicznych (samochodów osobowych, przeprawowych 4x4, quadów, motocross itp.). Czynniki te (oddzielnie nie stanowiące zagrożenia), oddziałując synergistycznie mogą stanowić zagrożenie dla zachowania populacji wydry we właściwym stanie.
15.	1166 Triturus cristatus traszka grzebieniasta	X brak zagrożeń	J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska, G05.07 niewłaściwie realizowane działania ochronne lub ich brak	Potencjalne zagrożenie stanowi naturalne zanikanie starorzeczy (siedlisk gatunku) odciętych od koryta rzeki. Możliwy zanik siedlisk gatunku w przypadku braku podjęcia działań ochronnych (po uprzednim uzupełnieniu stanu wiedzy w tym zakresie).
16.	1188 Bombina bombina kumak nizinny	X brak zagrożeń	J02 spowodowane przez człowieka zmiany stosunków wodnych	Zagrożeniem potencjalnym są wszelkie działania mogące generować istotną zmianę warunków hydrologicznych siedliska gatunku (możliwe skuteczne ograniczenie na etapie oceny oddziaływania oraz strategicznej oceny oddziaływania).
17.	1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny	F03.02.03 chwytanie, trucie, kłusownictwo, J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji, C03 wykorzystywanie odnawialnej energii abiotycznej	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku	Kłusownictwo związane z brakiem drożności ekologicznej rzeki. Gromadzące się w rejonie piętrzeń w Lubiczu minogi są przedmiotem kłusownictwa. Dorosłe osobniki poławiane są w niewłaściwie skonstruowanych przepławkach dla ryb na obydwu piętrzeniach w Lubiczu (na jazie młyńskim i jazie komunalnym). Zagrożenie w praktyce jest generowane przez niesprawne przepławki (działania ochronne należy połączyć z przeciwdziałaniem zagrożeniu J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji). Gatunek o małych zdolnościach do pokonywania piętrzeń w rzekach - barierą dla minoga są piętrzenia o wysokości powyżej 15 cm. Brak drożności ekologicznej ogranicza możliwości przemieszczania się osobników dorosłych na tarło. Obiekt małej elektrowni wodnej na jazie komunalnym w Lubiczu funkcjonuje na niedrożnym ekologicznie jazie. Konstrukcja turbiny wodnej stwarza zagrożenie wzrostu śmiertelności minogów. Istniejące oddziaływanie może zostać spotęgowane poprzez nowe inwestycje hydroenergetyczne nieuwzględniające wrażliwości populacji, w tym na skutek generowania śmiertelności w turbinach wodnych oraz barier w migracji (możliwe do ograniczenia w procedurze oceny oddziaływania na środowisko). Na stanowiskach w Młyńcu i Elgiszewie brak bezpośrednich zagrożeń dla zachowania populacji minoga. Wpływ na zachowanie gatunku w obszarze Natura 2000 opisana sytuacja w Lubiczu tzn. kłusownictwo i bariery w migracji. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie, w sposób nieuwzględniający wrażliwości gatunku, gospodarki rybacko-wędkarskiej. Na stan populacji gatunku w granicach obszaru Natura 2000 może wpływać w szczególności prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
18.	1106 Salmo salar łosoś atlantycki	G05.07 niewłaściwie realizowane działania ochronne lub ich brak, F03.02.03 chwytanie, trucie, kłusownictwo, J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji, J03.02.03 zmniejszenie wymiany materiału genetycznego, C03 wykorzystywanie odnawialnej energii abiotycznej	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska	Brak udrożnienia rzek na szlakach migracji uniemożliwia odtworzenie populacji opartej na naturalnym rozrodzie. Brak drożności ekologicznej ogranicza możliwości przemieszczania się osobników dorosłych i wymianę puli genowej. Funkcjonujące obecnie bariery w migracji oraz problem kłusownictwa na niewłaściwie funkcjonujących przepławkach powodują, że prowadzone działania ochronne (zarybianie gatunkiem prowadzone obecnie przez Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego w Toruniu) uznać można za niewystarczające dla odtworzenia naturalnie rozradzającej się populacji. W związku z powyższym, ograniczenie zagrożenia „G05.07 niewłaściwie realizowane działania ochronne lub ich brak” powinno zostać zrealizowane poprzez ograniczenie lub eliminację ww. czynników, wpływających niekorzystnie na skuteczność prowadzonych działań ochronnych. Obiekt małej elektrowni wodnej na jazie komunalnym w Lubiczu funkcjonuje na niedrożnym ekologicznie jazie. Konstrukcja turbiny wodnej stwarza zagrożenie wzrostu śmiertelności łososia. Istniejące oddziaływanie może zostać spotęgowane poprzez nowe inwestycje hydroenergetyczne nieuwzględniające wrażliwości populacji, w tym na skutek generowania śmiertelności w turbinach wodnych oraz barier w migracji (możliwe do ograniczenia w procedurze oceny oddziaływania na środowisko). Kłusownictwo związane z brakiem drożności ekologicznej rzeki. Dorosłe osobniki koncentrujące się poniżej piętrzeń poławiane są nielegalnie w niewłaściwie skonstruowanych przepławkach dla ryb na obydwu piętrzeniach w Lubiczu (na jazie młyńskim i jazie komunalnym) oraz innymi narzędziami (w tym sprzętem wędkarskim) na całym odcinku dolnej Drwęcy. Zagrożenie w praktyce jest generowane przez niesprawne przepławki (działania ochronne należy połączyć z przeciwdziałaniem J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji). Na stan populacji gatunku w granicach obszaru może wpływać zarówno prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami, jak również miejscowo nasilona presja wędkarska. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
19.	1130 Aspius aspius boleń	J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji, J03.02.03 zmniejszenie wymiany materiału genetycznego	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska	Brak drożności ekologicznej (niesprawne przepławki na jazie młyńskim i jazie komunalnym w Lubiczu) ogranicza możliwości przemieszczania się osobników dorosłych i wymianę puli genowej. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie, w sposób nieuwzględniający wrażliwości gatunku, gospodarki rybacko-wędkarskiej. Na stan populacji gatunku w granicach obszaru może wpływać zarówno prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami, jak również miejscowo nasilona presja wędkarska. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
20.	1145 Misgurnus fossilis piskorz	X brak zagrożeń	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku	Brak istotnych oddziaływań mogących zagrozić trwaniu populacji na znanych stanowiskach w obszarze Natura 2000. Warunki siedliskowe korzystne dla występowania piskorza. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie, w sposób nieuwzględniający wrażliwości gatunku, gospodarki rybacko-wędkarskiej. Na stan populacji gatunku w granicach obszaru może wpływać przede wszystkim prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
21.	1149 Cobitis taenia koza	J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji, J03.02.03 zmniejszenie wymiany materiału genetycznego	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska	Brak drożności ekologicznej (niesprawne przepławki na jazie młyńskim i jazie komunalnym w Lubiczu) ogranicza możliwości przemieszczania się osobników dorosłych i wymianę puli genowej. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie, w sposób nieuwzględniający wrażliwości gatunku, gospodarki rybacko-wędkarskiej. Na stan populacji gatunku w granicach obszaru może wpływać przede wszystkim prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
22.	1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy	J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji, J03.02.03 zmniejszenie wymiany materiału genetycznego	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska	Brak drożności ekologicznej (niesprawne przepławki na jazie młyńskim i jazie komunalnym w Lubiczu) ogranicza możliwości przemieszczania się osobników dorosłych i wymianę puli genowej. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie, w sposób nieuwzględniający wrażliwości gatunku, gospodarki rybacko-wędkarskiej. Na stan populacji gatunku w granicach obszaru może wpływać przede wszystkim prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
23.	5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	J03.02.01 zmniejszenie migracji / bariery dla migracji, J03.02.03 zmniejszenie wymiany materiału genetycznego	F02.03 wędkarstwo, G01.01.02 niemotorowe sporty wodne, G01.08 inne rodzaje sportu i aktywnego wypoczynku, J03.01 zmniejszenie lub utrata określonych cech siedliska	Brak drożności ekologicznej (niesprawne przepławki na jazie młyńskim i jazie komunalnym w Lubiczu) ogranicza możliwości przemieszczania się osobników dorosłych i wymianę puli genowej. Potencjalnym zagrożeniem jest prowadzenie, w sposób nieuwzględniający wrażliwości gatunku, gospodarki rybacko-wędkarskiej. Na stan populacji gatunku w granicach obszaru może wpływać przede wszystkim prowadzenie miejscowo intensywnych zarybień wybranymi gatunkami. Niezbędne jest dostosowanie wszelkich działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej do priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy. Niekontrolowana turystyka (kajakowa), w tym niekontrolowane usuwanie rumoszu, prowadzić może do niszczenia siedlisk i miejsc rozrodu. Niezbędne uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie szczegółowego rozpoznania rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru.
24.	1014 Vertigo angustior poczwarówka zwężona	K02.01 zmiana składu gatunkowego (sukcesja)	A11 Inne rodzaje praktyk rolniczych - ekstensywne uprawy	Zagrożenie ma charakter naturalny polegający na nieznacznej sukcesji krzewów. Obecność powierzchni rolniczej stwarza zagrożenie związane z możliwością przejazdu i wydeptywania.
25.	1016 Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata	K02.01 zmiana składu gatunkowego (sukcesja), M02.03 zmniejszenie populacji lub wyginięcie gatunku, L10 inne naturalne katastrofy	X brak zagrożeń	Zagrożenie ma charakter naturalny polegający na nieznacznej sukcesji krzewów. Zniszczenie siedliska przez rzekę w wyniku naturalnych procesów (brak możliwości przewidzenia i przeciwdziałania). Zalewanie powierzchni brzegowej przez rzekę z przyczyn naturalnych (brak możliwości przewidzenia i przeciwdziałania).
26.	4056 Anisus vorticulus zatoczek łamliwy	K02.01 zmiana składu gatunkowego (sukcesja)	X brak zagrożeń	Naturalna sukcesja siedlisk (zarastanie krzewami i nalotem drzew).
27.	2330 wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi	Nie analizowano zagrożeń dla siedliska z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych.
28.	3110 jeziora lobeliowe	Nie analizowano zagrożeń dla siedliska z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych.

Załącznik Nr 5 do Zarządzenia
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy oraz Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie
z dnia 31 marca 2014 r.

Działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie i obszarów ich wdrażania

Przedmiot ochrony	Działania ochronne	Obszar wdrażania	Podmiot odpowiedzialny za wykonanie
Dotyczące ochrony czynnej siedlisk przyrodniczych, gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk
91D0 bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)	Usuwanie w miarę możliwości w ramach prowadzonej gospodarki gatunków zniekształcających siedlisko, w tym nadmiaru osobników świerka.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 281509_2.0023.3312, 281509_2.0023.3313	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
1337 Castor fiber bóbr europejski	Ograniczenie czynników obniżających stopień naturalności siedliska gatunku poprzez usunięcie odpadów przemysłowych i budowlanych. Należy dążyć do wzmożenia kontroli obszaru i ochrony zasobów roślinności drzewiastej przed kradzieżami i dewastacją oraz odtworzenia roślinności zgodnie z uwarunkowaniami roślinności potencjalnej poprzez wprowadzenia nasadzeń drzew i krzewów rodzimych, zgodnych z siedliskiem.	stanowisko gatunku zlokalizowane na działce ewid.: 041504_2.0012.196/5	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
1355 Lutra lutra wydra	Ograniczenie istniejących czynników pogarszających stan siedliska i populacji. Kontynuacja i dążenie do wzmożenia działań: 1. mających na celu ograniczenie wpływu kłusownictwa na zasoby pokarmowe wydry (w ramach posiadanych kompetencji i prowadzonych działań) poprzez wzmożenie kontroli obszaru, 2. mających na celu ograniczenie populacji gatunków obcych, w szczególności norki amerykańskiej oraz jenota, poprzez dalszą skuteczną eliminację w ramach realizowanej gospodarki łowieckiej.	obszar Natura 2000	1. Straż rybacka, użytkownik rybacki 2. Polski Związek Łowiecki
1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny, 1106 Salmo salar łosoś atlantycki, 1130 Aspius aspius boleń, 1149 Cobitis taenia koza, 1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy, 5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Opracowanie i wdrożenie rozwiązań zapewniających udrożnienie rzeki w zakresie migracji, w szczególności na istniejących przegrodach na Drwęcy, w tym na piętrzeniach w Lubiczu (jazie młyńskim i jazie komunalnym).	rzeki w obszarze Natura 2000, w tym piętrzenia i przegrody na rzece Drwęcy w Lubiczu (jaz młyński i jaz komunalny)	właściciel obiektu piętrzącego w porozumieniu z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku oraz w uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy lub z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie, z uwzględnieniem możliwego udziału Stowarzyszenia Miast, Gmin i Powiatów Dorzecza Drwęcy
1106 Salmo salar łosoś atlantycki	Kontynuacja prowadzonych zarybień gatunkiem (corocznie nie mniej niż: łosoś smolt – 25.000 szt., łosoś narybek letni – 180.000 szt.).	rzeki w obszarze Natura 2000	użytkownik rybacki w uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy lub Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku
1149 Cobitis taenia koza, 1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy, 5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Rozpoznanie stanu obszarów, na których możliwe jest podjęcie działań ukierunkowanych na rekultywację środowiska rzecznego poprzez działania ochrony czynnej poprawiającej parametry stanu siedlisk ryb (parametry hydromorfologiczne określane zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska) oraz wdrożenie koniecznych działań na podstawie przeprowadzonego rozpoznania.	rzeki w obszarze Natura 2000	użytkownik rybacki w uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy lub Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku
1014 Vertigo angustior poczwarówka zwężona	Ograniczenie istniejących czynników pogarszających stan siedliska. Wykonanie zabiegu usunięcia nalotu krzewów w obrębie siedliska w okresie zimowym.	stanowiska gatunku zlokalizowane na działkach ewid.: 040210_2.0012.80/2, 281509_2.0034.3295	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1016 Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata	Ograniczenie istniejących czynników pogarszających stan siedliska. Wykonanie zabiegu usunięcia pojedynczych drzew i krzewów, powodujących wzrost zacienienia siedliska.	stanowisko gatunku zlokalizowane na działce ewid.: 281509_2.0034.3295	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
4056 Anisus vorticulus zatoczek łamliwy	Ograniczenie istniejących czynników pogarszających stan siedliska. Wykonanie zabiegu usunięcia pojedynczych drzew i krzewów, powodujących wzrost zacienienia siedliska.	stanowisko gatunku zlokalizowane na działce ewid.: 040210_2.0012.98/1	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy
Działania związane z utrzymaniem lub modyfikacją metod gospodarowania.
3160 naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne	Ochrona warunków troficznych siedliska poprzez zaniechanie rębni zupełnych w sąsiadujących drzewostanach, w odległości nie mniejszej niż wysokość drzewostanu, a optymalnie w odległości podwójnej wysokości drzewostanu od skraju płata. Wyłączenie płatów siedliska z zalesień i pod budowę zbiorników retencyjnych.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 281509_2.0018.3125, 281503_2.0016.3039, 281509_2.0018.133, 281509_2.0018.3152/2, 281509_2.0018.3167, 281509_2.0023.3402, 281509_2.0034.178, 281509_2.0034.179, 281509_2.0034.3298, 281509_2.0034.3300	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000 albo na podstawie zobowiązania podjętego w związku z korzystaniem z programów wsparcia z tytułu dochodowości, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
3260 nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis	1. Regulacja ruchu turystycznego: utrzymanie funkcjonowania turystyki kajakowej na rzece Drwęcy w oparciu o wyznaczone przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy szlaki na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Wyznaczenie szlaku lub szlaków turystycznych kajakowych na rzece Drwęcy (z możliwością uwzględnienia jej dopływów) na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Konieczne jest oznaczenie szlaków oraz stworzenie małej infrastruktury (śmietniki, ławki, pola namiotowe), zapewniającej funkcjonowanie miejsc postojowych, wyznaczonych w ramach szlaków. Powyższe jest ponadto zgodne z wymogami art. 15 ustawy o ochronie przyrody w zakresie rezerwatu przyrody. 2. Kontrola parametrów fizyko-chemicznych, jakości wód w zlewni Drwęcy oraz identyfikacja źródeł punktowych zanieczyszczeń: z uwagi na potencjalne zagrożenia pogorszenia parametrów fizyko-chemicznych wód rzek i cieków w zlewni Drwęcy, w konsekwencji zanieczyszczeń obszarowych i pochodzących ze źródeł punktowych w ramach prowadzonych działań należy dążyć do: systematycznego gromadzenia danych na temat, jakości wód Drwęcy i jej dopływów; identyfikacji źródeł punktowych zanieczyszczeń przyczyniających się do pogorszenia, jakości wód; podjęcia działań ukierunkowanych na eliminację źródeł zanieczyszczeń.	obszar Natura 2000	1. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie – wyznaczenie szlaków. Zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa z uwzględnieniem możliwego udziału Stowarzyszenia Miast, Gmin i Powiatów Dorzecza Drwęcy – oznaczenie i utrzymanie infrastruktury 2. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska właściwy miejscowo, zgodnie z przepisami z zakresu ochrony środowiska
6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )	Obligatoryjne: Ekstensywne użytkowanie kośne, kośno-pastwiskowe lub pastwiskowe trwałych użytków zielonych. Zachowanie siedlisk przyrodniczych stanowiących przedmioty ochrony położonych na trwałych użytkach zielonych. Fakultatywne: użytkowanie zgodnie z wymogami odpowiedniego pakietu rolnośrodowiskowego w ramach obowiązującego Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, ukierunkowanego na ochronę łąk, po potwierdzeniu występowania siedliska.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 280703_2.0032.3290, 280703_2.0040.114, 280703_2.0040.3186/2, 281509_2.0006.303/5, 281509_2.0006.3302/2, 281509_2.0006.3303/2, 040201_1.0018.10, 040201_1.0018.11, 040201_1.0018.12, 040201_1.0018.14, 040201_1.0018.16, 040201_1.0018.17, 040201_1.0018.20, 040201_1.0018.21, 040201_1.0018.22, 040201_1.0018.23, 040201_1.0018.26, 040201_1.0018.27, 040201_1.0018.28, 040201_1.0018.29, 040201_1.0018.32, 040201_1.0018.33, 040201_1.0018.34, 040201_1.0018.35, 040201_1.0018.37, 040201_1.0018.38, 040201_1.0018.39, 040201_1.0018.40, 040201_1.0018.41, 040201_1.0018.42, 040201_1.0018.43, 040201_1.0018.44, 040201_1.0018.46, 040201_1.0018.47, 040201_1.0018.48, 040201_1.0018.49, 040201_1.0018.52, 040201_1.0018.7275/2, 040201_1.0018.9, 040201_1.0026.48, 040201_1.0026.49, 040201_1.0026.50, 040201_1.0026.51, 040201_1.0026.52, 040201_1.0026.53, 040201_1.0026.54, 040201_1.0026.55, 040201_1.0026.56, 040201_1.0026.57, 040201_1.0026.58, 040201_1.0027.32, 040202_2.0020.176/11, 040202_2.0020.176/4, 040202_2.0020.190, 040203_2.0008.10, 040203_2.0008.11/1, 040203_2.0008.11/2, 040203_2.0008.11/3, 040203_2.0008.12, 040203_2.0008.14, 040203_2.0008.15, 040203_2.0008.16, 040203_2.0008.170/1, 040203_2.0008.177, 040203_2.0008.18/2, 040203_2.0008.185, 040203_2.0008.205, 040203_2.0008.206, 040203_2.0008.5/2, 040203_2.0008.6/2, 040203_2.0008.7, 040203_2.0008.8/1, 040203_2.0008.9, 040203_2.0012.142, 040203_2.0012.180, 040203_2.0012.181, 040203_2.0012.182, 040203_2.0012.183, 040203_2.0012.235, 040203_2.0012.239, 040203_2.0012.240, 040203_2.0012.241, 040203_2.0012.242, 040203_2.0012.243, 040203_2.0012.263, 040203_2.0012.46/2, 040203_2.0012.49, 040203_2.0012.50, 040203_2.0012.51, 040203_2.0012.52, 040203_2.0012.53, 040203_2.0012.54, 040203_2.0012.55, 040203_2.0012.56, 040203_2.0012.57, 040203_2.0012.58, 040203_2.0012.59, 040203_2.0012.7296/2, 040203_2.0012.7296/5, 040204_2.0002.4, 040204_2.0005.256/1, 040204_2.0005.257/1, 040204_2.0005.258/1, 040204_2.0005.259, 040204_2.0005.262/1, 040204_2.0005.263, 040204_2.0005.264, 040204_2.0005.267, 040204_2.0005.268, 040204_2.0005.269, 040204_2.0005.270, 040204_2.0005.271, 040204_2.0005.274/1, 040204_2.0005.275/1, 040204_2.0005.276/1, 040204_2.0005.277/1, 040204_2.0005.278, 040204_2.0005.279, 040204_2.0005.281/1, 040204_2.0005.281/5, 040204_2.0005.283/1, 040204_2.0005.286/1, 040204_2.0005.290/1, 040204_2.0005.291/1, 040204_2.0005.302, 040204_2.0005.303, 040204_2.0005.304, 040204_2.0005.305, 040204_2.0005.312, 040204_2.0005.313, 040204_2.0005.314/1, 040204_2.0005.316/1, 040204_2.0005.316/2, 040204_2.0005.317/1, 040204_2.0007.101, 040204_2.0007.102, 040204_2.0007.20, 040204_2.0007.67, 040204_2.0009.10, 040204_2.0009.107/1, 040204_2.0009.11, 040204_2.0009.110/2, 040204_2.0009.113/1, 040204_2.0009.116/1, 040204_2.0009.116/2, 040204_2.0009.116/3, 040204_2.0009.116/4, 040204_2.0009.12/1, 040204_2.0009.120/1, 040204_2.0009.120/2, 040204_2.0009.13, 040204_2.0009.14, 040204_2.0009.15, 040204_2.0009.20/1, 040204_2.0009.21, 040204_2.0009.23, 040204_2.0009.303, 040204_2.0009.306, 040204_2.0009.308, 040204_2.0009.312, 040204_2.0009.313, 040204_2.0009.315, 040204_2.0009.318, 040204_2.0009.331, 040204_2.0009.332, 040204_2.0009.4/3, 040204_2.0009.5, 040204_2.0009.6, 040204_2.0009.7, 040204_2.0009.8/1, 040204_2.0009.9, 040204_2.0009.91/1, 040204_2.0009.92/1, 040204_2.0009.94, 040204_2.0009.96, 040204_2.0009.98, 040210_2.0005.7177/5, 040210_2.0012.117, 040210_2.0012.120/2, 040210_2.0012.122/1, 040210_2.0012.123/1, 040210_2.0012.124/1, 040210_2.0012.125/1, 040210_2.0012.57/4, 040210_2.0012.7177/1, 040210_2.0012.91/1, 040502_2.0001.12, 040502_2.0001.13, 040502_2.0001.14, 040502_2.0001.17, 040502_2.0001.18, 040502_2.0001.19/1, 040502_2.0001.20, 040502_2.0001.544, 040502_2.0002.17/1, 040502_2.0002.43, 040502_2.0002.44, 040502_2.0002.45, 040502_2.0002.46/2, 040502_2.0002.47, 040502_2.0002.51/2, 040502_2.0002.52, 040502_2.0002.53/2, 040502_2.0002.54, 040502_2.0002.55/2, 040503_2.0001.10, 040503_2.0001.107, 040503_2.0001.109, 040503_2.0001.13/1, 040503_2.0001.13/2, 040503_2.0001.5278/9, 040503_2.0001.5280/2, 040503_2.0001.5280/3, 040503_2.0001.9, 040503_2.0006.102, 040503_2.0006.108/1, 040503_2.0006.109, 040503_2.0006.114/2, 040503_2.0006.114/3, 040503_2.0006.5158/3, 040503_2.0006.5158/5, 040503_2.0006.5181/3, 040503_2.0007.237, 040503_2.0012.226, 040503_2.0012.227/1, 040503_2.0012.227/2, 040503_2.0012.228, 040503_2.0012.230, 040503_2.0012.231/10, 040503_2.0012.269, 040503_2.0012.284, 040503_2.0012.34, 040503_2.0012.41/11, 040503_2.0012.42/4, 040503_2.0012.54/2, 040503_2.0012.54/9, 040503_2.0012.55, 040503_2.0012.56/1, 040503_2.0012.56/2, 040503_2.0012.57, 040503_2.0012.58, 040503_2.0012.59/5, 040503_2.0012.60/6, 040503_2.0013.5156/3, 040503_2.0013.56/1, 040503_2.0016.360, 040503_2.0016.361, 040503_2.0016.362, 040503_2.0016.363, 040503_2.0016.364, 040503_2.0016.365/1, 040503_2.0016.365/2, 040503_2.0016.366, 040503_2.0016.367, 040503_2.0016.368, 040503_2.0016.369, 040503_2.0016.370, 040503_2.0016.371, 040503_2.0016.372, 040503_2.0016.373, 040503_2.0016.374, 040503_2.0016.375, 040503_2.0016.376, 040503_2.0016.379/1, 040503_2.0016.380, 040503_2.0016.381, 040503_2.0016.382/6, 040503_2.0016.383/1, 040503_2.0016.386, 040503_2.0016.409, 040503_2.0016.420/3, 040503_2.0016.421, 040503_2.0016.422, 040503_2.0016.423, 040503_2.0016.424, 040503_2.0016.425, 040503_2.0016.426, 040503_2.0016.427, 040503_2.0016.428, 040503_2.0016.429, 040503_2.0016.430, 040503_2.0016.431, 040503_2.0016.432, 040503_2.0016.433, 040503_2.0016.434, 040503_2.0016.435, 040503_2.0016.436, 040503_2.0016.437, 040503_2.0016.438, 040503_2.0016.439, 040503_2.0016.439B, 040503_2.0016.442/1, 040503_2.0016.442/2, 040503_2.0016.443, 040503_2.0016.444, 040503_2.0016.445, 040503_2.0016.446, 040503_2.0016.447, 040503_2.0016.448/1, 040503_2.0016.448/2, 040503_2.0016.449, 040503_2.0016.450/7, 040503_2.0016.451, 040503_2.0016.452, 040503_2.0016.453, 040503_2.0016.454, 040505_2.0012.126, 040505_2.0012.156, 040505_2.0012.157, 040505_2.0012.158, 040505_2.0012.159, 040505_2.0012.160, 040505_2.0012.161, 040505_2.0012.162/3, 040505_2.0012.253, 041206_2.0006.1, 041206_2.0006.2, 041206_2.0006.219, 041206_2.0006.220/1, 041206_2.0006.221, 041206_2.0006.222, 041206_2.0006.223, 041206_2.0006.224, 041206_2.0015.121/1, 041206_2.0015.122/1, 041206_2.0015.123/1, 041206_2.0015.124/1, 041206_2.0015.125/1, 041206_2.0015.130, 041206_2.0015.131, 041206_2.0015.132, 041206_2.0015.133, 041206_2.0015.134, 041206_2.0015.135, 041206_2.0015.136, 041206_2.0015.137, 041206_2.0015.138, 041206_2.0015.139, 041206_2.0015.140, 041206_2.0015.141, 041206_2.0015.142, 041206_2.0015.143, 041206_2.0015.144, 041206_2.0015.145, 041206_2.0015.146, 041206_2.0015.147, 041206_2.0015.148, 041206_2.0015.156/3, 041206_2.0015.187/1, 041206_2.0015.187/2, 041206_2.0015.187/3, 041206_2.0015.192, 041206_2.0015.3211/4, 041206_2.0015.3212/4, 041206_2.0015.3214/2, 041206_2.0015.3214/7, 041206_2.0015.3215/1, 041206_2.0015.3215/2, 041206_2.0015.61, 041206_2.0015.62, 041206_2.0015.63, 041206_2.0015.64, 041206_2.0015.65, 041206_2.0015.66, 041206_2.0015.67, 041206_2.0015.69, 041206_2.0015.71/3, 041206_2.0015.72, 041206_2.0015.73, 041206_2.0015.74, 041504_2.0011.109, 041504_2.0011.110/1, 041504_2.0011.110/2, 041504_2.0011.26/1, 041504_2.0011.28, 041504_2.0011.71/2, 041504_2.0011.72, 041504_2.0012.121/4, 041504_2.0012.158, 041504_2.0012.413/8, 041504_2.0012.424/12, 041504_2.0012.424/29, 041504_2.0012.424/4, 046301_1.0062.90, 046301_1.0062.91, 046301_1.0062.92, 280703_2.0001.40/6, 280703_2.0001.47/1, 280703_2.0001.47/2, 280703_2.0001.47/3, 280703_2.0001.49/2, 280703_2.0001.49/4, 280703_2.0001.50/2, 280703_2.0001.50/3, 280703_2.0001.50/4, 280703_2.0001.51, 280703_2.0001.52, 280703_2.0001.53/4, 280703_2.0001.54, 280703_2.0001.76/1, 280703_2.0001.77, 280703_2.0005.12, 280703_2.0005.27, 280703_2.0005.28/1, 280703_2.0005.30, 280703_2.0005.31, 280703_2.0005.36/1, 280703_2.0005.36/2, 280703_2.0005.37, 280703_2.0005.52, 280703_2.0005.57, 280703_2.0006.100, 280703_2.0006.102, 280703_2.0006.103, 280703_2.0006.104/1, 280703_2.0006.104/2, 280703_2.0006.105, 280703_2.0006.122, 280703_2.0006.124, 280703_2.0006.137, 280703_2.0006.85/4, 280703_2.0006.86/1, 280703_2.0006.86/2, 280703_2.0006.87, 280703_2.0006.89, 280703_2.0006.90/4, 280703_2.0006.91/1, 280703_2.0006.91/5, 280703_2.0006.92, 280703_2.0006.93/1, 280703_2.0006.93/2, 280703_2.0006.97, 280703_2.0006.98/1, 280703_2.0006.98/2, 280703_2.0006.98/3, 280703_2.0006.99/3, 280703_2.0007.108, 280703_2.0007.109, 280703_2.0007.114/1, 280703_2.0007.115, 280703_2.0007.118, 280703_2.0007.119, 280703_2.0007.123, 280703_2.0007.144, 280703_2.0007.145/2, 280703_2.0007.146, 280703_2.0007.149/1, 280703_2.0007.155, 280703_2.0007.172, 280703_2.0007.173, 280703_2.0007.174, 280703_2.0007.185, 280703_2.0012.245, 280703_2.0012.246, 280703_2.0012.257, 280703_2.0012.258, 280703_2.0012.287, 280703_2.0012.288, 280703_2.0012.289, 280703_2.0012.290, 280703_2.0012.292/1, 280703_2.0012.359/11, 280703_2.0012.359/12, 280703_2.0012.359/7, 280703_2.0012.360/1, 280703_2.0012.360/3, 280703_2.0012.360/5, 280703_2.0012.367/4, 280703_2.0012.367/5, 280703_2.0012.367/6, 280703_2.0012.368, 280703_2.0012.376, 280703_2.0012.380/1, 280703_2.0012.381/1, 280703_2.0012.382/1, 280703_2.0012.382/2, 280703_2.0012.382/3, 280703_2.0012.383, 280703_2.0012.385/1, 280703_2.0012.387, 280703_2.0012.388/1, 280703_2.0012.388/2, 280703_2.0012.389, 280703_2.0012.390, 280703_2.0012.391, 280703_2.0012.392, 280703_2.0012.488, 280703_2.0012.489, 280703_2.0012.491, 280703_2.0012.495, 280703_2.0024.252, 280703_2.0024.253, 280703_2.0024.254, 280703_2.0024.255/1, 280703_2.0024.255/2, 280703_2.0024.256, 280703_2.0024.257, 280703_2.0024.258, 280703_2.0024.262, 280703_2.0024.X2, 280703_2.0032.1, 280703_2.0032.10, 280703_2.0032.136, 280703_2.0032.137, 280703_2.0032.138, 280703_2.0032.14, 280703_2.0032.140, 280703_2.0032.141, 280703_2.0032.2, 280703_2.0032.3, 280703_2.0032.3198, 280703_2.0032.3254, 280703_2.0032.3274, 280703_2.0032.3280, 280703_2.0032.3289, 280703_2.0032.4, 280703_2.0032.5, 280703_2.0032.6, 280703_2.0032.7, 280703_2.0032.8, 280703_2.0032.86, 280703_2.0032.9, 280703_2.0040.113/1, 280703_2.0040.122, 280703_2.0040.3186/2, 280705_2.0001.431, 280705_2.0001.432, 280705_2.0001.433, 280705_2.0001.434, 280705_2.0001.435, 280705_2.0001.436, 280705_2.0001.437, 280705_2.0001.438, 280705_2.0001.439, 280705_2.0001.440, 280705_2.0001.441, 280705_2.0001.442, 280705_2.0001.443, 280705_2.0001.444, 280705_2.0001.445, 280705_2.0001.446, 280705_2.0001.447, 280705_2.0001.448, 280705_2.0001.449, 280705_2.0001.450, 280705_2.0001.451, 280705_2.0001.452, 280705_2.0001.453, 280705_2.0001.454, 280705_2.0001.455, 280705_2.0001.456, 280705_2.0001.457, 280705_2.0001.458, 280705_2.0001.459, 280705_2.0001.460, 280705_2.0001.461, 280705_2.0001.462, 280705_2.0001.463, 280705_2.0001.464, 280705_2.0001.465, 280705_2.0001.466, 280705_2.0001.467, 280705_2.0001.468, 280705_2.0001.469, 280705_2.0001.470, 280705_2.0001.471, 280705_2.0001.472, 280705_2.0001.473, 280705_2.0001.476, 280705_2.0001.477, 280705_2.0001.478, 280705_2.0001.479, 280705_2.0001.480, 280705_2.0001.481, 280705_2.0001.482, 280705_2.0001.483, 280705_2.0001.484, 280705_2.0001.485, 280705_2.0001.486, 280705_2.0001.487, 280705_2.0001.488, 280705_2.0001.489, 280705_2.0001.490, 280705_2.0001.491, 280705_2.0001.492, 280705_2.0001.493, 280705_2.0001.494, 280705_2.0001.495, 280705_2.0001.496, 280705_2.0001.497, 280705_2.0001.498/2, 280705_2.0001.498/3, 280705_2.0001.498/4, 280705_2.0001.499, 280705_2.0001.500, 280705_2.0001.501, 280705_2.0001.502, 280705_2.0001.503, 280705_2.0001.504, 280705_2.0001.505, 280705_2.0001.506, 280705_2.0001.507, 280705_2.0001.508, 280705_2.0001.509, 280705_2.0001.510, 280705_2.0001.511, 280705_2.0001.512/4, 280705_2.0001.512/7, 280705_2.0001.536, 280705_2.0001.537, 280705_2.0001.540, 280705_2.0001.560/1, 280705_2.0001.560/2, 280705_2.0001.561, 280705_2.0001.562, 280705_2.0001.569, 280705_2.0001.767, 280705_2.0001.768, 280705_2.0001.769, 280705_2.0001.770, 280705_2.0001.771, 280705_2.0001.772, 280705_2.0001.773, 280705_2.0001.774, 280705_2.0001.775, 280705_2.0001.776, 280705_2.0001.777, 280705_2.0001.778, 280705_2.0001.779, 280705_2.0001.780, 280705_2.0001.781, 280705_2.0001.783, 280705_2.0001.784, 280705_2.0001.785/1, 280705_2.0001.786, 280705_2.0001.787/2, 280705_2.0001.787/3, 280705_2.0004.18, 280705_2.0004.24, 280705_2.0004.29, 280705_2.0004.30/1, 280705_2.0004.31, 280705_2.0004.32, 280705_2.0004.33, 280705_2.0004.34, 280705_2.0004.35, 280705_2.0004.36, 280705_2.0004.37, 280705_2.0004.38, 280705_2.0004.39, 280705_2.0007.19, 280705_2.0007.22, 280705_2.0007.70/3, 280705_2.0007.70/4, 280705_2.0007.70/5, 280705_2.0007.71/1, 280705_2.0007.73, 280705_2.0007.74, 280705_2.0015.3, 280705_2.0015.3302/3, 280705_2.0015.3302/4, 280705_2.0015.3305/5, 280705_2.0015.4/2, 280705_2.0015.6, 280705_2.0015.7, 280705_2.0020.289, 280705_2.0020.290, 280705_2.0020.291, 280705_2.0020.292, 280705_2.0020.293, 280705_2.0020.294, 280705_2.0020.297, 280705_2.0020.298, 280705_2.0020.299, 280705_2.0020.300, 280705_2.0020.301, 280705_2.0020.302, 280705_2.0020.303, 280705_2.0020.315, 280705_2.0020.316, 280705_2.0020.318, 280705_2.0020.320, 280705_2.0020.392/1, 280705_2.0020.393, 280705_2.0020.394, 280705_2.0020.395, 280705_2.0020.396, 280705_2.0020.397, 280705_2.0020.398, 280705_2.0020.399, 280705_2.0020.400, 280705_2.0020.401, 280705_2.0020.402, 280705_2.0020.403, 280705_2.0020.404, 280705_2.0020.405, 280705_2.0020.406, 280705_2.0020.407, 280705_2.0020.408, 280705_2.0020.409, 280705_2.0020.410, 280705_2.0020.411, 280705_2.0020.412, 280705_2.0020.413, 280705_2.0020.414, 280705_2.0020.415, 280705_2.0020.416, 280705_2.0020.418/1, 280705_2.0020.419, 280705_2.0020.420, 280705_2.0020.421, 280705_2.0020.422, 280705_2.0020.423, 280705_2.0020.424/1, 280705_2.0020.424/2, 280705_2.0020.425, 280705_2.0020.426, 280705_2.0020.428, 280705_2.0020.444, 280705_2.0020.460/12, 280705_2.0020.460/13, 280705_2.0020.460/14, 280705_2.0020.460/15, 280705_2.0020.460/16, 280705_2.0020.460/23, 280705_2.0020.460/26, 280705_2.0020.460/37, 280705_2.0020.460/41, 280705_2.0020.460/8, 280705_2.0020.460/9, 280705_2.0020.461, 280705_2.0020.462, 280705_2.0020.463, 280705_2.0020.464, 280705_2.0020.465/1, 280705_2.0020.465/2, 280705_2.0020.466, 280705_2.0020.484, 280705_2.0020.545, 280705_2.0020.564, 280705_2.0020.566, 280705_2.0020.568/1, 280705_2.0020.568/10, 280705_2.0020.568/11, 280705_2.0020.568/3, 280705_2.0020.568/4, 280705_2.0020.568/5, 280705_2.0020.568/6, 280705_2.0020.568/7, 280705_2.0020.568/8, 280705_2.0020.568/9, 280705_2.0020.569, 280705_2.0020.570/1, 280705_2.0020.575, 280705_2.0020.584, 280705_2.0020.586, 280705_2.0020.588/4, 280705_2.0020.590, 280705_2.0020.593, 280705_2.0025.101, 280705_2.0025.102, 280705_2.0025.103, 280705_2.0025.105/10, 280705_2.0025.105/3, 280705_2.0025.105/4, 280705_2.0025.105/5, 280705_2.0025.105/7, 280705_2.0025.105/9, 280705_2.0025.111, 280705_2.0025.112, 280705_2.0025.116, 280705_2.0025.135, 280705_2.0025.136, 280705_2.0025.138, 280705_2.0025.139, 280705_2.0025.140, 280705_2.0025.141, 280705_2.0025.142, 280705_2.0025.143, 280705_2.0025.144, 280705_2.0025.145, 280705_2.0025.146, 280705_2.0025.147, 280705_2.0025.150/1, 280705_2.0025.271/1, 280705_2.0025.271/2, 280705_2.0025.271/3, 280705_2.0025.272/1, 280705_2.0025.274, 280705_2.0025.275, 280705_2.0025.278, 280705_2.0025.279, 280705_2.0025.281/1, 280705_2.0025.298, 280705_2.0025.301, 280705_2.0025.3324/3, 280705_2.0025.89, 280705_2.0025.90, 280705_2.0025.91, 280705_2.0025.95, 280705_2.0025.99, 281201_1.0003.21, 281201_1.0003.24, 281201_1.0003.25, 281201_1.0012.65/2, 281203_2.0005.314/4, 281203_2.0005.337, 281203_2.0005.3375/2, 281203_2.0015.3350, 281204_2.0002.125, 281204_2.0002.141, 281204_2.0002.143, 281204_2.0002.144, 281204_2.0002.145, 281204_2.0002.146, 281204_2.0002.147/1, 281204_2.0002.147/2, 281204_2.0002.18/1, 281204_2.0002.18/2, 281204_2.0002.19, 281204_2.0002.20, 281204_2.0002.21, 281204_2.0002.23/1, 281204_2.0002.23/2, 281204_2.0002.24/1, 281204_2.0002.24/2, 281204_2.0002.25, 281204_2.0002.26, 281204_2.0002.27, 281204_2.0002.28/3, 281204_2.0002.29, 281204_2.0002.30, 281204_2.0002.3148/5, 281204_2.0002.3161/1, 281204_2.0002.32/1, 281204_2.0002.33, 281204_2.0002.76/3, 281204_2.0004.11/1, 281204_2.0004.12, 281204_2.0004.13, 281204_2.0004.136/2, 281204_2.0004.14, 281204_2.0004.17, 281204_2.0004.18, 281204_2.0004.19, 281204_2.0004.26, 281204_2.0004.27, 281204_2.0004.28, 281204_2.0004.29, 281204_2.0004.30, 281204_2.0004.31, 281204_2.0004.3115/3, 281204_2.0004.3115/8, 281204_2.0004.3136/1, 281204_2.0004.32, 281204_2.0004.33, 281204_2.0004.35, 281204_2.0004.36, 281204_2.0004.37, 281204_2.0004.38, 281204_2.0004.39, 281204_2.0004.40/1, 281204_2.0004.41, 281204_2.0004.42, 281204_2.0004.43, 281204_2.0004.44, 281204_2.0004.45, 281204_2.0004.46/3, 281204_2.0004.47, 281204_2.0006.1130, 281204_2.0006.1158/11, 281204_2.0006.1158/12, 281204_2.0006.1158/16, 281204_2.0006.1160, 281204_2.0006.1161, 281204_2.0006.1162, 281204_2.0006.1219/2, 281204_2.0006.1222, 281204_2.0006.1228/2, 281204_2.0006.1228/4, 281204_2.0006.1228/5, 281204_2.0006.1229/1, 281204_2.0006.1229/2, 281204_2.0006.1229/3, 281204_2.0006.1230/1, 281204_2.0006.1231, 281204_2.0006.1232, 281204_2.0006.1234/3, 281204_2.0006.1234/4, 281204_2.0006.1234/5, 281204_2.0006.1235, 281204_2.0006.1236, 281204_2.0006.1237, 281204_2.0006.1238, 281204_2.0006.1239, 281204_2.0006.1245/1, 281204_2.0006.1250, 281204_2.0006.1251, 281204_2.0006.1252, 281204_2.0006.1253, 281204_2.0006.1254, 281204_2.0006.1255, 281204_2.0006.1256, 281204_2.0006.1257, 281204_2.0006.1258/1, 281204_2.0006.1259, 281204_2.0006.3064/8, 281204_2.0006.319/1, 281204_2.0006.386, 281204_2.0006.395, 281204_2.0006.396, 281204_2.0006.397, 281204_2.0006.398, 281204_2.0006.399, 281204_2.0006.401, 281204_2.0006.411, 281204_2.0006.412, 281204_2.0006.414, 281204_2.0006.415, 281204_2.0006.416, 281204_2.0006.417, 281204_2.0006.418, 281204_2.0006.419, 281204_2.0006.420, 281204_2.0006.421, 281204_2.0006.422, 281204_2.0006.423, 281204_2.0006.424, 281204_2.0006.425, 281204_2.0006.426, 281204_2.0006.427, 281204_2.0006.428, 281204_2.0006.429, 281204_2.0006.430, 281204_2.0006.437, 281204_2.0006.438, 281204_2.0006.439, 281204_2.0006.440, 281204_2.0006.441, 281204_2.0006.442, 281204_2.0006.444, 281204_2.0006.445, 281204_2.0006.446, 281204_2.0006.447, 281204_2.0006.448, 281204_2.0006.449, 281204_2.0006.450, 281204_2.0006.451, 281204_2.0006.452, 281204_2.0006.453, 281204_2.0006.454, 281204_2.0006.455, 281204_2.0006.458, 281204_2.0006.459, 281204_2.0006.460, 281204_2.0006.461, 281204_2.0006.462, 281204_2.0006.465/1, 281204_2.0006.466, 281204_2.0006.467, 281204_2.0006.468, 281204_2.0006.469, 281204_2.0006.470, 281204_2.0006.472, 281204_2.0006.473, 281204_2.0006.474, 281204_2.0006.510, 281204_2.0006.511, 281204_2.0006.512, 281204_2.0006.513, 281204_2.0006.514, 281204_2.0006.515, 281204_2.0006.521, 281204_2.0006.522, 281204_2.0006.836, 281204_2.0006.838, 281204_2.0007.16, 281204_2.0007.17/1, 281204_2.0007.208/36, 281204_2.0007.208/6, 281204_2.0007.208/7, 281204_2.0007.208/8, 281204_2.0007.208/9, 281204_2.0007.240/2, 281204_2.0007.42/3, 281204_2.0007.86, 281204_2.0007.88, 281204_2.0011.135, 281204_2.0011.302, 281204_2.0011.307, 281205_2.0002.728/1, 281205_2.0002.845/1, 281205_2.0002.845/2, 281205_2.0011.370/1, 281205_2.0011.372, 281205_2.0011.373, 281205_2.0011.374, 281205_2.0011.379, 281205_2.0011.380/2, 281205_2.0011.382, 281205_2.0011.383, 281205_2.0011.384, 281205_2.0011.413, 281205_2.0011.417/1, 281205_2.0011.417/5, 281205_2.0011.418/2, 281205_2.0011.419, 281205_2.0011.420, 281205_2.0011.570/1, 281205_2.0011.570/2, 281503_2.0002.179, 281503_2.0002.5/10, 281503_2.0002.5/17, 281503_2.0005.4/2, 281503_2.0005.4/3, 281503_2.0005.4/4, 281503_2.0005.4/6, 281503_2.0005.5, 281503_2.0018.116, 281503_2.0018.117, 281503_2.0018.118, 281509_2.0004.141/4, 281509_2.0004.141/5, 281509_2.0004.171/1, 281509_2.0006.100/14, 281509_2.0006.100/15, 281509_2.0006.100/16, 281509_2.0006.100/19, 281509_2.0006.106, 281509_2.0006.108/1, 281509_2.0006.109, 281509_2.0006.110, 281509_2.0006.113, 281509_2.0006.302/3, 281509_2.0006.3302/1, 281509_2.0006.3302/2, 281509_2.0006.3303/1, 281509_2.0006.3303/2, 281509_2.0006.3303/4, 281509_2.0006.5/2, 281509_2.0006.7/2, 281509_2.0030.18, 281509_2.0030.19/1, 281509_2.0030.21/1	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000 albo na podstawie zobowiązania podjętego w związku z korzystaniem z programów wsparcia z tytułu dochodowości, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea )	Należy zapewnić ochronę warunków troficznych siedliska poprzez dążenie do zaniechania rębni zupełnych w sąsiadujących drzewostanach, w odległości nie mniejszej niż wysokość drzewostanu, a optymalnie w odległości podwójnej wysokości drzewostanu od skraju płata. Wyłączenie płatów siedliska z zalesień i pod budowę zbiorników retencyjnych.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach: 281509_2.0018.133, 281509_2.0018.3167, 281409_5.0039.150/2, 281409_5.0039.151/1, 281409_5.0039.151/2, 281409_5.0039.152/1, 281409_5.0039.153/1, 281409_5.0039.153/2, 281409_5.0039.153/3, 281409_5.0039.154/1, 281409_5.0039.155/3, 281409_5.0039.155/4, 281409_5.0039.155/5, 281409_5.0039.155/6, 281409_5.0039.174, 281409_5.0039.175/1, 281409_5.0039.176/1, 281409_5.0039.176/2, 281409_5.0039.182/1, 281409_5.0039.183, 281409_5.0039.183/1, 281409_5.0039.183/2, 281409_5.0039.184/1, 281409_5.0039.185/1, 281409_5.0039.186/1, 281409_5.0039.187, 281409_5.0039.188/1, 281409_5.0039.189, 281409_5.0039.189/1, 281409_5.0039.190, 281409_5.0039.190/2, 281409_5.0039.191, 281409_5.0039.192, 281409_5.0039.193, 281409_5.0039.194, 281409_5.0039.197, 281409_5.0039.202, 281409_5.0039.203, 281409_5.0039.204, 281409_5.0039.205, 281409_5.0039.216, 281409_5.0039.217, 281409_5.0039.218, 281409_5.0039.219, 281409_5.0039.220, 281409_5.0039.221, 281409_5.0039.3344/2, 281409_5.0039.3351, 281509_2.0023.3336, 281509_2.0023.3337, 281509_2.0023.3344/1, 281509_2.0034.178, 281509_2.0034.179, 281509_2.0034.3283, 281509_2.0034.3298, 281509_2.0034.3299, 281509_2.0034.3300, 281509_2.0018.3124, 281509_2.0018.3125	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
9160 grąd subatlantycki	1. Kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego). 2. Należy dążyć do uwzględnienia w gospodarce leśnej następujących zasad: w miarę możliwości wyłączyć z użytkowania grądów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie cieków i źródlisk (pas drzewostanu o szerokości nie mniejszej niż wysokość drzewostanu, a optymalnie w odległości podwójnej wysokości drzewostanu lub 50 m od cieku), a także grądów na stromych zboczach dolin rzecznych; prowadzić na pozostałych płatach zagospodarowania rębniami złożonymi (z przewagą stopniowych IVd), ze wzmożoną troską o odnowienie graba oraz o zachowanie i odtworzenie zasobów rozkładającego się drewna, zachować nienaruszone fragmenty starych drzewostanów, nie eliminować starych brzóz, osik, olsz i grabów (gatunków „dziuplotwórczych”); nie usuwać martwych drzew, w tym wywrotów i złomów z wyłączeniem sytuacji stwarzających zagrożenie zdrowia, życia lub mienia ludzkiego i w przypadku konieczności wykonania cięć sanitarnych; w maksymalnym możliwym zakresie pozostawiać martwe drzewa stojące, dziuplaste i próchniejące; w każdym cięciu rębnym pozostawiać na przyszłe pokolenie 5% drzewostanu (w postaci zwartego fragmentu, do naturalnej śmierci i rozkładu); w miarę możliwości utrzymywać stale zachowany udział starych drzewostanów - min. 10% powierzchni drzewostanu w wieku powyżej 100 lat; stosować składy odnowień zapewniające grądowy charakter drzewostanów; nie wprowadzać sosny w odnowieniach powyżej 20%; promowanie grabu i lipy; w przypadku płatów zniekształconych z I piętrem sosnowym, przebudowywać w kierunku unaturalnienia rębniami złożonymi; nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie; prowadzić stopniowe eliminowanie zniekształceń poprzez usuwanie, w miarę możliwości, gatunków obcych geograficznie i ekologicznie w cięciach pielęgnacyjnych i rębniach. 3. W ramach prowadzonej gospodarki leśnej należy dążyć do wprowadzenia nasadzeń graba, celem zwiększenia jego udziału w drzewostanie do stanu co najmniej 10% składu drzewostanu (łącznie dla piętra I i II drzewostanu).	1-2. płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 280703_2.0032.3281/4, 280703_2.0032.3290, 280703_2.0032.246/1, 280703_2.0032.281/3, 280703_2.0032.3194/2, 280703_2.0032.3206, 280703_2.0032.3216, 280703_2.0032.3217, 280703_2.0032.3230, 280703_2.0032.3257/2, 280703_2.0032.3258, 280703_2.0032.3282/4, 280703_2.0032.3283/1, 280703_2.0032.85, 280703_2.0032.86, 280703_2.0032.87, 280703_2.0032.88, 280705_2.0013.3333/1, 280705_2.0013.3334/1, 280705_2.0013.3334/2, 280705_2.0013.3335/1, 280705_2.0013.3335/2, 280705_2.0013.3336/1, 280705_2.0013.3336/2, 280705_2.0013.335/3, 280705_2.0020.3299, 281203_2.0005.108, 281203_2.0005.112, 281203_2.0005.113/2, 281203_2.0007.192, 281203_2.0007.233, 281205_2.0002.3339, 281205_2.0002.788, 281205_2.0002.789, 281205_2.0002.850, 281205_2.0002.870/2, 281409_5.0004.123/2, 281409_5.0004.187, 281409_5.0004.3095/1, 281409_5.0004.3115, 281409_5.0004.AR_3.12, 281409_5.0004.AR_3.9, 281409_5.0039.147/1, 281409_5.0039.196, 281409_5.0039.197, 281409_5.0039.3350, 281409_5.0039.3351, 281409_5.0039.3394/1, 281503_2.0001.129/1, 281503_2.0001.3026/2, 281503_2.0008.3116, 281503_2.0008.3124, 281503_2.0014.133/2, 281503_2.0016.3410/1, 281503_2.0016.3410/2, 281503_2.0016.3419/1, 281509_2.0004.115/2, 281509_2.0004.115/3, 281509_2.0004.125/3, 281509_2.0004.126/77, 281509_2.0004.135/1, 281509_2.0004.140/7, 281509_2.0004.162, 281509_2.0004.183, 281509_2.0004.187, 281509_2.0004.189, 281509_2.0004.3003/2, 281509_2.0004.3009/1, 281509_2.0004.3009/2, 281509_2.0004.3009/3, 281509_2.0004.3009/4, 281509_2.0004.3010/1, 281509_2.0004.3010/2, 281509_2.0004.3010/3, 281509_2.0004.3011/1, 281509_2.0004.3011/2, 281509_2.0004.86/1, 281509_2.0004.86/2, 281509_2.0004.9/5, 281509_2.0004.9/6, 281509_2.0004.9/7, 281509_2.0004.9/8, 281509_2.0006.3301/1, 281509_2.0006.3302/1, 281509_2.0009.3303/7, 281509_2.0010.1, 281509_2.0010.115/3, 281509_2.0010.116/2, 281509_2.0010.121/4, 281509_2.0010.14/62, 281509_2.0010.3390, 281509_2.0016.2/2, 281509_2.0016.3002, 281509_2.0016.3003/1, 281509_2.0016.3004, 281509_2.0016.81, 281509_2.0017.273/2, 281509_2.0017.340, 281509_2.0018.171, 281509_2.0018.3134, 281509_2.0018.3149/1, 281509_2.0018.3149/2, 281509_2.0018.3166, 281509_2.0023.142/2, 281509_2.0023.144, 281509_2.0023.3301, 281509_2.0023.3312, 281509_2.0023.3313, 281509_2.0023.3344/1, 281509_2.0023.3392/3, 281509_2.0023.3394/2, 281509_2.0023.3395/1, 281509_2.0023.3399, 281509_2.0023.3401/1, 281509_2.0023.3402, 281509_2.0023.3403/1, 281509_2.0023.3403/3, 281509_2.0023.3404/1, 281509_2.0023.489/5, 281509_2.0023.498/2, 281509_2.0025.15, 281509_2.0025.3/17, 281509_2.0031.262/3, 281509_2.0031.279, 281509_2.0031.3245/3, 281509_2.0031.347, 281509_2.0034.3293, 281509_2.0034.3296, 281509_2.0034.3297, 281509_2.0034.3300, 281509_2.0036.15/8, 281509_2.0036.178, 281405_2.0011.3291, 281509_2.0023.3311, 281509_2.0034.3276, 281509_2.0034.3277, 281509_2.0034.3292/1, 281509_2.0034.3293, 281509_2.0034.3294, 3. płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 281405_2.0011.3291, 281509_2.0023.3311, 281509_2.0034.3276, 281509_2.0034.3277, 281509_2.0034.3292/1, 281509_2.0034.3293, 281509_2.0034.3294	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny	1. Kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego). W przypadku rezerwatu przyrody Jar grądowy Cielęta należy zapewnić ochronę zachowawczą dogodnych warunków rozwoju i trwania siedliska. 2. Należy dążyć do uwzględnienia w gospodarce leśnej następujących zasad: w miarę możliwości wyłączyć z użytkowania grądów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie cieków i źródlisk (pas drzewostanu o szerokości nie mniejszej niż wysokość drzewostanu, a optymalnie w odległości podwójnej wysokości drzewostanu lub 50 m od cieku), a także grądów na stromych zboczach dolin rzecznych; prowadzić na pozostałych płatach zagospodarowania rębniami złożonymi (z przewagą stopniowych IVd), ze wzmożoną troską o odnowienie graba oraz o zachowanie i odtworzenie zasobów rozkładającego się drewna, zachować nienaruszone fragmenty starych drzewostanów, nie eliminować starych brzóz, osik, olsz i grabów (gatunków „dziuplotwórczych”); nie usuwać martwych drzew, w tym wywrotów i złomów z wyłączeniem sytuacji stwarzających zagrożenie zdrowia, życia lub mienia ludzkiego i w przypadku konieczności wykonania cięć sanitarnych; w maksymalnym możliwym zakresie pozostawiać martwe drzewa stojące, dziuplaste i próchniejące; w każdym cięciu rębnym pozostawiać na przyszłe pokolenie 5% drzewostanu (w postaci zwartego fragmentu, do naturalnej śmierci i rozkładu); w miarę możliwości utrzymywać stale zachowany udział starych drzewostanów - min. 10% powierzchni drzewostanu w wieku powyżej 100 lat; stosować składy odnowień zapewniające grądowy charakter drzewostanów; nie wprowadzać sosny w odnowieniach powyżej 20%; promowanie grabu i lipy; w przypadku płatów zniekształconych z I piętrem sosnowym, przebudowywać w kierunku unaturalnienia rębniami złożonymi; nie wprowadzać gatunków obcych geograficznie; prowadzić stopniowe eliminowanie zniekształceń poprzez usuwanie, w miarę możliwości, gatunków obcych geograficznie i ekologicznie w cięciach pielęgnacyjnych i rębniach. W przypadku rezerwatu przyrody Jar grądowy Cielęta należy zapewnić ochronę zachowawczą dogodnych warunków rozwoju i trwania siedliska.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 040203_2.0001.106, 040203_2.0001.112/2, 040203_2.0001.113/1, 040203_2.0001.113/2, 040203_2.0001.114/2, 040203_2.0001.120, 040203_2.0001.124/1, 040203_2.0001.125/1, 040203_2.0001.126/1, 040203_2.0001.127/1, 040203_2.0001.128/1, 040203_2.0001.129/1, 040203_2.0001.130/1, 040203_2.0001.131/1, 040203_2.0001.132/1, 040203_2.0001.133/1, 040203_2.0001.134/1, 040203_2.0001.135/1, 040203_2.0001.138, 040203_2.0001.139/1, 040203_2.0001.141/1, 040203_2.0001.142, 040203_2.0001.143, 040203_2.0001.144, 040203_2.0001.145/1, 040203_2.0001.146/1, 040203_2.0001.150, 040203_2.0001.159, 040203_2.0001.7288/5, 040203_2.0001.7289/2, 040203_2.0001.7291/1, 040203_2.0001.7292, 040203_2.0001.7293/1, 040203_2.0001.7293/2, 040203_2.0001.7293/3, 040203_2.0001.7294/1, 040203_2.0001.7294/2, 040203_2.0001.7295/3, 040203_2.0001.7295/6, 040203_2.0001.7296, 040203_2.0001.7297, 040203_2.0014.424, 040203_2.0014.434/2, 040203_2.0014.435/3, 040206_2.0012.121/3, 040206_2.0012.121/6, 040206_2.0012.121/7, 040206_2.0012.121/8, 040206_2.0012.122, 040206_2.0012.125, 040206_2.0012.130, 040206_2.0012.153, 040206_2.0012.60, 040206_2.0012.61, 040206_2.0012.63, 040206_2.0012.7291/2, 040502_2.0002.5318/2, 040502_2.0002.5323/2, 040503_2.0006.114/2, 040503_2.0006.5181/5, 040503_2.0006.5182/10, 040503_2.0006.5182/3, 040503_2.0006.5182/4, 040503_2.0006.5182/5, 040503_2.0006.5182/6, 040503_2.0006.5182/7, 040503_2.0006.5182/8, 040503_2.0006.5182/9, 040503_2.0013.5140, 041206_2.0015.187/1, 041206_2.0015.192, 041206_2.0015.3201, 041504_2.0006.111/2, 041504_2.0006.112, 041504_2.0006.1343/1, 041504_2.0006.87/9, 041504_2.0006.89/2, 041504_2.0011.26/1, 041504_2.0011.28, 041504_2.0011.29, 041504_2.0011.31, 280705_2.0004.104, 280705_2.0004.107/4, 280705_2.0004.3311/1, 280705_2.0004.3312/2, 280705_2.0013.3333/2, 280705_2.0015.3, 280705_2.0015.6, 280705_2.0015.7, 280705_2.0023.204, 280705_2.0025.3311/2, 281203_2.0005.3375/2, 281203_2.0007.232/3, 281203_2.0007.233, 281203_2.0007.234/3, 281203_2.0007.234/5, 281203_2.0007.238, 281409_5.0004.132/2, 281409_5.0004.14/2, 281409_5.0004.17, 281409_5.0004.18, 281409_5.0004.19, 281409_5.0004.20, 281409_5.0004.21, 281409_5.0004.22, 281409_5.0004.3037/2, 281409_5.0004.3067, 281409_5.0004.3132/1, 281409_5.0004.67/2, 281409_5.0004.AR_3.6, 281409_5.0004.AR_3.9, 281503_2.0008.3068, 281503_2.0008.3107, 281503_2.0013.296, 281503_2.0013.3150, 281503_2.0014.3133/1, 281503_2.0014.3141, 281503_2.0014.38/17, 281503_2.0014.38/2, 281503_2.0014.39, 281503_2.0016.3038, 281503_2.0016.38/2, 281509_2.0004.3009/4, 281509_2.0004.3010/2, 281509_2.0004.9/6, 281509_2.0006.302/3, 281509_2.0006.33, 281509_2.0006.3302/1, 281509_2.0006.3303/1, 281509_2.0006.3303/2, 281509_2.0006.35, 281509_2.0006.36, 281509_2.0006.37, 281509_2.0006.38, 281509_2.0006.63, 041504_2.0011.111/3, 041504_2.0011.114/6, 041504_2.0011.115, 041504_2.0011.116, 041504_2.0011.120, 041504_2.0011.28, 041504_2.0012.413/8	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
91D0 bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)	1. Kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego). 2. Należy dążyć do uwzględnienia w gospodarce leśnej następujących zasad: wyłączyć z użytkowania rębnego i trzebieży późnych, w miarę możliwości usuwać gatunki obce geograficznie (w tym świerk w cięciach pielęgnacyjnych). 3. Należy dążyć do uwzględnienia w gospodarce leśnej następujących zasad optymalizacji stosunków wodnych: ochrona i poprawienie stosunków wodnych poprzez brak konserwacji rowów odwadniających i ewentualne ich zablokowanie, zaniechanie cięć zupełnych w sąsiadujących drzewostanach w odległości nie mniejszej niż wysokość drzewostanu, a optymalnie w odległości podwójnej wysokości drzewostanu od skraju płatu siedliska.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 281507_5.0010.3190, 281507_5.0010.3190/3, 281509_2.0018.133, 281509_2.0018.3149/2, 281509_2.0018.3167, 281509_2.0023.3301, 281509_2.0018.3124, 281509_2.0018.3125, 281503_2.0016.3039, 281509_2.0023.3312, 281509_2.0023.3313	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae , olsy źródliskowe)	1. Kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego). 2. Należy dążyć do uwzględnienia w gospodarce leśnej następujących zasad: maksymalnie ograniczyć użytkowanie rębnią zupełną, a zagospodarowanie prowadzić rębniami złożonymi (Rb II i IVd); zachować nienaruszone fragmenty starych drzewostanów o powierzchni nie mniejszej niż 5% powierzchni drzewostanu, w przypadku obecności w drzewostanie jesionu, wiązu, dębu, należy zachować udział tych gatunków także w odnowieniach; w miarę możliwości eliminować gatunki obce w drzewostanie i warstwie krzewów w cięciach pielęgnacyjnych i rębniach; tolerować lokalne zabagnianie się terenu z naturalnych przyczyn; tolerować działalność bobrów. W przypadku łęgów źródliskowych dążyć do wyłączenia ich z użytkowania, a także w sąsiadujących drzewostanach nie wykonywać rębni zupełnych na odległość podwójnej wysokości drzewostanu od skraju łęgu źródliskowego. W przypadku płatów siedliska nieobjętych gospodarką leśną (w tym w strefie przybrzeżnej Drwęcy i jej dopływów) - ochrona zachowawcza, obejmująca utrzymanie siedliska w stanie niepogorszonym oraz zachowanie dogodnych warunków rozwoju siedliska.	płaty siedliska zlokalizowane na działkach ewid.: 040203_2.0007.656, 040203_2.0007.657, 040203_2.0007.7273, 040203_2.0007.7274, 040204_2.0002.136, 040204_2.0002.7278/1, 040204_2.0007.20, 040204_2.0007.7290/1, 040204_2.0009.303, 040204_2.0009.7289/3, 040204_2.0009.73, 040204_2.0009.82/5, 040204_2.0009.83/3, 040204_2.0009.90, 040206_2.0002.144, 040206_2.0002.159, 040206_2.0002.7264/2, 040210_2.0005.7177/5, 040502_2.0001.5326/1, 040502_2.0001.5329, 040502_2.0001.5330, 040502_2.0002.16/1, 040502_2.0002.17/1, 040502_2.0002.5222, 040502_2.0002.5243, 040502_2.0002.5316/8, 040502_2.0002.5317/2, 040502_2.0002.5318/2, 040502_2.0002.5323/2, 040502_2.0002.5324/7, 040503_2.0006.109, 040503_2.0006.110/1, 040503_2.0006.114/2, 040503_2.0006.114/3, 040503_2.0006.208, 040503_2.0006.209, 040503_2.0006.210, 040503_2.0006.5158/2, 040503_2.0006.5158/4, 040503_2.0006.5158/5, 040503_2.0006.5158/7, 040503_2.0006.5178/1, 040503_2.0006.5178/2, 040503_2.0006.5179/4, 040503_2.0006.5180/9, 040503_2.0006.5181/3, 040503_2.0006.5181/4, 040503_2.0006.5181/5, 040503_2.0006.5186/1, 040503_2.0006.5186/2, 040503_2.0006.5187, 040503_2.0006.5192/1, 040503_2.0006.5192/2, 040503_2.0007.231/5, 040503_2.0007.232, 040503_2.0007.237, 040503_2.0007.374, 040503_2.0007.5193/10, 040503_2.0007.5193/2, 040503_2.0007.5193/8, 040503_2.0007.5193/9, 040503_2.0013.49, 040503_2.0013.51, 040503_2.0013.5151, 040503_2.0013.5152, 040503_2.0013.5153, 040503_2.0013.5154, 040503_2.0013.5155, 040503_2.0013.5156/2, 040503_2.0013.5157/4, 040503_2.0013.53, 040503_2.0013.56/1, 040505_2.0008.108, 040505_2.0008.5224/1, 040505_2.0012.162/3, 040505_2.0012.5218/6, 041206_2.0006.1, 041206_2.0006.199/4, 041206_2.0006.23/3, 041206_2.0006.3199/2, 041206_2.0015.192, 041504_2.0006.105/25, 041504_2.0006.105/27, 041504_2.0006.106/5, 041504_2.0006.111/2, 041504_2.0006.112, 041504_2.0006.1343/1, 041504_2.0010.232/7, 041504_2.0010.232/8, 041504_2.0010.242/9, 041504_2.0010.243/10, 041504_2.0010.243/9, 041504_2.0010.247/12, 041504_2.0010.298/13, 041504_2.0010.298/14, 041504_2.0010.298/17, 041504_2.0010.298/19, 041504_2.0011.1/16, 041504_2.0011.1/17, 041504_2.0011.109, 041504_2.0011.110/2, 041504_2.0011.111/1, 041504_2.0011.111/2, 041504_2.0011.111/3, 041504_2.0011.112, 041504_2.0011.114/6, 041504_2.0011.115, 041504_2.0011.12, 041504_2.0011.120, 041504_2.0011.171, 041504_2.0011.25, 041504_2.0011.26/1, 041504_2.0011.28, 041504_2.0011.31, 041504_2.0011.56/4, 041504_2.0011.57/1, 041504_2.0011.57/10, 041504_2.0011.57/11, 041504_2.0011.57/12, 041504_2.0011.57/13, 041504_2.0011.57/14, 041504_2.0011.67, 041504_2.0011.68, 041504_2.0011.69/3, 041504_2.0012.121/4, 041504_2.0012.156/2, 041504_2.0012.156/4, 041504_2.0012.158, 041504_2.0012.159, 041504_2.0012.160, 041504_2.0012.161, 041504_2.0012.162, 041504_2.0012.201/1, 041504_2.0012.201/2, 041504_2.0012.410/1, 041504_2.0012.411/1, 041504_2.0012.412/1, 041504_2.0012.413/2, 041504_2.0012.413/4, 041504_2.0012.413/5, 041504_2.0012.413/6, 041504_2.0012.413/8, 041504_2.0012.54/10, 041504_2.0012.54/4, 041504_2.0012.54/5, 041504_2.0012.54/6, 041504_2.0012.55/22, 041504_2.0012.55/23, 041504_2.0012.55/24, 041504_2.0012.55/25, 041504_2.0012.55/29, 041504_2.0012.55/30, 041504_2.0012.55/32, 041504_2.0012.55/38, 041504_2.0012.55/39, 041504_2.0012.55/40, 041504_2.0012.55/58, 041504_2.0012.55/69, 041504_2.0012.553, 041504_2.0012.58/10, 041504_2.0012.58/5, 041504_2.0012.58/9, 041504_2.0012.93/1, 041504_2.0014.181/1, 041504_2.0015.1340/6, 041504_2.0015.1342/1, 041504_2.0015.96/19, 041504_2.0015.96/24, 041504_2.0015.96/30, 041504_2.0015.96/31, 280703_2.0032.246/1, 280703_2.0032.281/3, 280703_2.0032.3198, 280703_2.0032.3230, 280703_2.0032.3258, 280703_2.0032.3259, 280703_2.0032.3274, 280703_2.0032.3282/4, 280703_2.0034.AR_1.129, 280703_2.0034.AR_1.130, 280703_2.0034.AR_1.3219/2, 280703_2.0034.AR_1.3219/2, 280703_2.0034.AR_1.3220, 280703_2.0034.AR_1.3220, 280703_2.0034.AR_15.209/4, 280703_2.0034.AR_15.209/4, 280703_2.0034.AR_3.219/3, 280703_2.0034.AR_3.3202, 280703_2.0034.AR_3.3209, 280705_2.0004.107/6, 280705_2.0004.109, 280705_2.0004.3311/1, 280705_2.0013.3336/2, 280705_2.0015.27/1, 280705_2.0015.3, 280705_2.0015.307/2, 280705_2.0015.33/1, 280705_2.0015.3307/1, 280705_2.0015.7, 280705_2.0017.332/1, 280705_2.0017.3332, 280705_2.0020.3302, 280705_2.0020.331, 280705_2.0025.3309, 280705_2.0025.3310, 280705_2.0025.3311/2, 281203_2.0005.108, 281203_2.0005.112, 281203_2.0005.3375/2, 281203_2.0010.324, 281203_2.0010.325, 281203_2.0010.326, 281203_2.0010.336, 281203_2.0010.338, 281203_2.0010.365, 281203_2.0010.366, 281203_2.0010.367, 281203_2.0015.3349/1, 281203_2.0015.370, 281204_2.0006.3064/8, 281205_2.0002.3339, 281205_2.0002.794, 281409_5.0004.21, 281409_5.0004.22, 281409_5.0004.3037/2, 281409_5.0004.AR_3.6, 281409_5.0004.AR_3.9, 281409_5.0039.197, 281409_5.0039.3394/1, 281409_5.0039.3400, 281501_1.0007.3296, 281503_2.0001.196, 281503_2.0001.3026/1, 281503_2.0001.3026/3, 281503_2.0004.3034/1, 281503_2.0004.3034/2, 281503_2.0004.33/4, 281503_2.0004.9/1, 281503_2.0008.3107, 281503_2.0014.3141, 281503_2.0016.38/2, 281507_5.0001.3106/4, 281507_5.0010.3184, 281507_5.0010.3184/1, 281507_5.0010.3185, 281507_5.0010.3190, 281507_5.0010.3190/1, 281507_5.0010.3190/2, 281507_5.0010.3190/3, 281507_5.0010.456, 281509_2.0001.5, 281509_2.0004.11, 281509_2.0004.13/1, 281509_2.0004.154/1, 281509_2.0004.178/3, 281509_2.0004.18, 281509_2.0004.180, 281509_2.0004.182, 281509_2.0004.19/1, 281509_2.0004.190/2, 281509_2.0004.190/3, 281509_2.0004.199, 281509_2.0004.201, 281509_2.0004.215, 281509_2.0004.218, 281509_2.0004.44/1, 281509_2.0004.44/2, 281509_2.0004.46, 281509_2.0004.48/2, 281509_2.0004.48/3, 281509_2.0004.48/4, 281509_2.0004.49/1, 281509_2.0004.50/2, 281509_2.0004.50/3, 281509_2.0004.50/4, 281509_2.0004.50/5, 281509_2.0004.50/8, 281509_2.0006.302/3, 281509_2.0006.303/5, 281509_2.0006.3301/1, 281509_2.0006.3302/1, 281509_2.0006.3303/1, 281509_2.0006.3303/2, 281509_2.0006.3303/3, 281509_2.0006.38, 281509_2.0006.63, 281509_2.0009.3303/7, 281509_2.0011.29/1, 281509_2.0011.3266/9, 281509_2.0015.1/1, 281509_2.0015.161, 281509_2.0015.174, 281509_2.0015.19/2, 281509_2.0015.196, 281509_2.0015.20, 281509_2.0015.21, 281509_2.0015.22, 281509_2.0015.25, 281509_2.0015.26/1, 281509_2.0015.26/2, 281509_2.0015.27, 281509_2.0015.28, 281509_2.0015.308/1, 281509_2.0015.31, 281509_2.0015.32, 281509_2.0015.3304/1, 281509_2.0015.3304/2, 281509_2.0015.3305, 281509_2.0015.3306, 281509_2.0015.3308, 281509_2.0015.5/1, 281509_2.0015.5/2, 281509_2.0017.3303/13, 281509_2.0018.171, 281509_2.0018.3103, 281509_2.0018.3115, 281509_2.0018.3149/2, 281509_2.0018.3150, 281509_2.0018.3166, 281509_2.0018.3167, 281509_2.0023.3301, 281509_2.0023.3312, 281509_2.0023.3394/2, 281509_2.0023.3394/3, 281509_2.0023.3395/1, 281509_2.0023.3396, 281509_2.0023.3397/1, 281509_2.0023.3398, 281509_2.0023.3401/1, 281509_2.0023.3401/2, 281509_2.0023.3402, 281509_2.0023.3403/1, 281509_2.0023.3403/3, 281509_2.0023.496/1, 281509_2.0031.296, 281509_2.0031.296, 281509_2.0031.296, 281509_2.0031.296, 281509_2.0031.296, 281509_2.0031.3159, 281509_2.0031.3165, 281509_2.0034.292/4, 281509_2.0034.3292/2, 281509_2.0034.3293, 281509_2.0034.3294, 281509_2.0034.3298, 281509_2.0034.3299, 281509_2.0034.3300, 040203_2.0001.7289/2, 040203_2.0014.313/3, 040203_2.0014.372, 040203_2.0014.420, 281405_2.0011.3291, 281509_2.0023.3311, 281509_2.0034.292/4, 281509_2.0034.3292/1, 041504_2.0014.181/1, 041504_2.0015.1340/6, 041504_2.0015.1341/3, 041504_2.0015.96/19, 280703_2.0032.281/3, 280703_2.0032.3257/1, 280703_2.0032.3257/2	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
1337 Castor fiber bóbr europejski	Zachowanie korzystnych (niepogorszonych) warunków siedliskowych i zasobów pokarmowych bobra europejskiego na terenach leśnych poprzez utrzymanie istniejących obszarów zalesionych, a także związanych z nimi dogodnych warunków siedliskowych i zasobności bazy pokarmowej dla bobra. Ochrona zachowawcza niewymagająca podejmowania odrębnych działań z zakresu ochrony czynnej. Korzystny wpływ na zachowanie warunków siedliskowych dla bobra będą miały przewidziane wskazania w zakresie gospodarki leśnej w siedliskach grądowych i łęgowych.	obszar Natura 2000	właściciel lub posiadacz obszaru na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000, a w odniesieniu do gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność jednostek samorządu terytorialnego zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa albo w przypadku braku tych przepisów na podstawie porozumienia zawartego z organem sprawującym nadzór nad obszarem Natura 2000
1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny, 1106 Salmo salar łosoś atlantycki, 1130 Aspius aspius boleń, 1145 Misgurnus fossilis piskorz, 1149 Cobitis taenia koza, 1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy, 5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Uwzględnianie konieczności ochrony gatunku w prowadzonej gospodarce rybacko-wędkarskiej - uwzględnianie w operatach rybackich obwodów rybackich (wód obszaru) priorytetów ochrony gatunku w oparciu o najbardziej aktualny stan wiedzy na temat przedmiotów ochrony. Zalecana jest konsultacja działań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej z właściwym miejscowo regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.	rzeki w obszarze Natura 2000	uprawniony do rybactwa w uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy lub Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku
1106 Salmo salar łosoś atlantycki, 1130 Aspius aspius boleń, 1149 Cobitis taenia koza, 1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy, 5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Ochrona rumoszu. Należy zapewnić ochronę siedlisk gatunku poprzez zachowanie istniejącego oraz tworzącego się rumoszu drzewnego, zalegającego w rzece. Powyższe nie dotyczy działań związanych z ochroną przeciwpowodziową oraz uzasadnionych sytuacji zagrożenia życia, bezpieczeństwa, zdrowia lub mienia.	rzeki w obszarze Natura 2000	Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku, Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego, Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego
1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny, 1106 Salmo salar łosoś atlantycki, 1130 Aspius aspius boleń, 1145 Misgurnus fossilis piskorz, 1149 Cobitis taenia koza, 1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy, 5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Regulacja ruchu turystycznego: utrzymanie funkcjonowania turystyki kajakowej na rzece Drwęcy w oparciu o wyznaczone przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy szlaki na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Wyznaczenie szlaku lub szlaków turystycznych kajakowych na rzece Drwęcy (z możliwością uwzględnienia jej dopływów) na terenie województwa warmińsko-mazurskiego. Konieczne jest oznaczenie szlaków oraz stworzenie małej infrastruktury (śmietniki, ławki, pola namiotowe), zapewniającej funkcjonowanie miejsc postojowych, wyznaczonych w ramach szlaków. Powyższe jest ponadto zgodne z wymogami art. 15 ustawy o ochronie przyrody w zakresie rezerwatu przyrody.	rzeki w obszarze Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie – wyznaczenie szlaków. Zarządca nieruchomości w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa z uwzględnieniem możliwego udziału Stowarzyszenia Miast, Gmin i Powiatów Dorzecza Drwęcy – oznaczenie i utrzymanie infrastruktury
1016 Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata	Ochrona zachowawcza. Utrzymanie obecnych warunków siedliskowych (nie wymaga podejmowania działań ochronnych).	stanowisko gatunku zlokalizowane na działce ewid.: 281204_2.0002.43/1	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
Dotyczące monitoringu stanu przedmiotów ochrony oraz realizacji celów działań ochronnych.
3130 brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowisko monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°38’36” E 20°10’50”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°39’36,9” E 20°8’15,1”; N 53°31’ 40,684” E 19°40’41,721”; N 53°38’1,734” E 20°8’39,649”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
3160 naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°43’32” E 19°53’49”; N 53°35’ 21,3” E 20°07’55”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
3260 nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°31’43,040” E 19°40’57,762”; N 53°32’14,281” E 19°40’14,667”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
6430 ziołorośla górskie ( Adenostylion alliariae ) i ziołorośla nadrzeczne ( Convolvuletalia sepium )	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°31’41,524” E 19°40’41,446”; N 53°32’3,605” E 19°40’42,556”; N 53°36’15,038” E 19°47’40,269”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°31’41,858” E 19°40’48,962”; N 53°33’45,688” E 19°40’56,249”; N 53°36’15,863” E 19°47’38,767”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea )	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°43’32,011” E 19°53’49,102”; N 53°42’14,185” E 19°54’43,205”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
91D0 bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°43’31,571” E 19°53’50,591”; N 53°35’23,096” E 20°07’55,421”; N 53°39’35” E 20°7’55”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae , olsy źródliskowe)	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°39’35,631” E 20°8’18,996”; N 53°32’14,3” E 19°40’11,6”; N 53°3’33,265” E 18°48’6,824”; N 53°16’6,670” E 19°28’33,557”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
9160 grąd subatlantycki	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°39’44,450” E 20°8’25,904”; N 53°31’52,8” E 19°40’42,2”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny	Określenie stanu siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowisko monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°01’34,5” E 18°45’49,0”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy
1617 Angelica palustris starodub łąkowy	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°16’39,030” E 19°33’34,200”; N 53°10’34,272” E 19°13’14,510”; N 53°20’40,403” E 19°30’57,765”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy
1337 Castor fiber bóbr europejski	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’35,071” E 18°45’43,275”; N 53°4’7,477” E 18°52’9,783”; N 53°31’37,902” E 19°40’13,617”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1355 Lutra lutra wydra	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°40’56,893” E 20°2’6,052”; N 53°37’55,687” E 20°5’23,127”; N 53°4’8,492” E 18°52’18,312”; N 53°3’17,145” E 18°47’43,488”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1166 Triturus cristatus traszka grzebieniasta	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowisko monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°31’38,826” E 19°40’13,686”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1188 Bombina bombina kumak nizinny	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°37’58,963” E 20°8’11,170”; N 53°40’15,433” E 20°6’18,530”; N 53°32’31,401” E 19°41’ 6,111”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’20,295” E 18°45’7,097”; N 53°4’3,124” E 18°51’51,805”; N 53°4’0,291” E 18°53’16,960” oraz rzeka Gizela na odcinku od N 53°36’3,2” E 19°48’39,1” do N 53°35’36,8” E 19°48’44,9”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1106 Salmo salar łosoś atlantycki	1. Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat. 2. Monitoring stanu populacji i oceny skuteczności zarybiania gatunkiem. Realizacja zgodnie z metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie parametrów populacji oraz odniesienie do prowadzonych działań z zakresu zarybiania gatunkiem.	1. Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’20,295” E 18°45’7,097”; N 53°1’20,295” E 18°45’7,097”; N 53°4’0,291” E 18°53’16,960”; N 53°31’35,51” E 19°40’21.17”; N 53°16’45,51” E 19°30’40,84”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu. 2. rzeki w obszarze Natura 2000	1. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie. 2. użytkownik rybacki w uzgodnieniu z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Bydgoszczy lub Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Olsztynie oraz z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku
1130 Aspius aspius boleń	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’20,296” E 18°45’7,165”; N 53°4’3,220” E 18°51’51,644”; N 53°4’0,218”, E 18°53’16,840”; N 53°32’6,36” E 19°40’0,95”; N 53°31’35,51” E 19°40’21,17”; N 53°16’45,51” E 19°30’40,84”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1145 Misgurnus fossilis piskorz	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°40’53,295” E 20°2’2725”; N 53°41’47,535” E 20°0’51,953”; N 53°32’6,36” E 19°40’0,95”; N 53°31’35,51” E 19°40’21,17”; N 53°16’45,51” E 19°30’40,84”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1149 Cobitis taenia koza	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’20,296” E 18°45’7,232”; N 53°4’3,220” E 18°51’51,644”; N 53°4’0,218” E 18°53’16,840”; N 53°40’53,295” E 20°2’2,725”; N 53°27’16,41” E 19°40’11,98”; N 53°32’6,36” E 19°40’0,95”; N 53°31’35,51” E 19°40’21,17”; N 53°16’45,51” E 19°30’40,84”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’20,296” E 18°45’7,165”; N 53°4’3,220” E 18°51’51,644”; N 53°4’0,218” E 18°53’16,840”; N 53°27’16,41” E 19°40’11,98”; N 53°32’6,36”, E 19°40’0,95”; N 53°31’35,51” E 19°40’21,17”; N 53°16’45,51” E 19°30’40,84” oraz rzeka Wólka (Prątniczka) na odcinku od N 53°26’39,2” E 19°45’10,6” do N 53°26 46,4” E 19°45’27,4”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°1’20,296” E 18°45’7,165”; N 53°4’3,220” E 18°51’51,644”; N 53°4’0,218” E 18°53’16,840”; N 53°40’53,295” E 20°2’2,725”; N 53°32’6,36” E 19°40’0,95”; N 53°31’35,51” E 19°40’21,17”; N 53°16’45,51” E 19°30’40,84”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1014 Vertigo angustior poczwarówka zwężona	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°20’16,02” E 19°30’52,80”; N 53°40’7,88” E 20°7’0,86”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1016 Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowiska monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°21’0” E 19°31’39,86”; N 53°40’5,09” E 20°7’0,79”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
4056 Anisus vorticulus zatoczek łamliwy	Określenie stanu populacji gatunku i jego siedliska (zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska), a także tendencji zmian. Realizacja optymalnie nie rzadziej niż co 5 lat.	Stanowisko monitoringowe o współrzędnych geograficznych: N 53°20’26” E 19°31’10”. W uzasadnionych przypadkach dopuszczalne jest tworzenie nowych stanowisk monitoringu.	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy
Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiocie ochrony
3130 brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea	Uszczegółowienie rozpoznania siedliska w ramach monitoringu: monitoring, optymalnie coroczny, w celu uszczegółowienia stanu wiedzy o siedlisku i określenia warunków w jakich się ono wykształca. Jednym z elementów uzupełnienia stanu wiedzy powinna być weryfikacja obecności siedliska w terenie oraz jego ocen zawartych w Standardowym Formularzu Danych. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000 ze szczególnym uwzględnieniem wykazywanych płatów siedliska w obrębie działek ewid.: 281409_5.0006.3330, 281409_5.0033.3319	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
6430 ziołorośla górskie ( Adenostylion alliariae ) i ziołorośla nadrzeczne ( Convolvuletalia sepium )	Ocena stanu zagrożenia siedliska w obszarze: weryfikacja i ocena stanu zachowania płatów siedliska w obszarze, wraz ze wskazaniem zagrożeń i możliwości realizacji zabiegów ochronnych.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )	Uzupełnienie i uszczegółowienie stanu wiedzy na temat występowania siedliska i jego stanu w granicach całego obszaru: wykonanie ekspertyzy w zakresie szczegółowej weryfikacji aktualnego stanu wykazanych powierzchni występowania siedliska w granicach obszaru wraz z uzupełnieniem stanu wiedzy na temat zagrożeń poszczególnych płatów w stopniu umożliwiającym ewentualne uszczegółowienie zadań ochronnych (działań obligatoryjnych i fakultatywnych). Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1617 Angelica palustris starodub łąkowy	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat występowania gatunku w obszarze: weryfikacja i rozpoznanie obecności gatunku w granicach obszaru Natura 2000, w celu określenia jego występowania i stanu zachowania populacji. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1337 Castor fiber bóbr europejski	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat rozmieszczenia i liczebności populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie rzeczywistego rozmieszczenia populacji bobra europejskiego oraz oceny stanu populacji gatunku. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1355 Lutra lutra wydra	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat rozmieszczenia i liczebności populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie rzeczywistego rozmieszczenia populacji wydry oraz oceny stanu populacji gatunku. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1166 Triturus cristatus traszka grzebieniasta	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat występowania gatunku w obszarze. Weryfikacja i rozpoznanie obecności gatunku w granicach obszaru Natura 2000, w celu określenia jego występowania i stanu zachowania populacji. Zaleca się przeprowadzenie inwentaryzacji herpetologicznej całości obszaru obejmującej ustalenie lokalizacji miejsc rozrodu gatunku i oszacowanie wielkości populacji rozrodczej. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1188 Bombina bombina kumak nizinny	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat występowania gatunku w obszarze. Weryfikacja i rozpoznanie obecności gatunku w granicach obszaru Natura 2000, w celu określenia jego występowania i stanu zachowania populacji. Zaleca się przeprowadzenie inwentaryzacji herpetologicznej całości obszaru obejmującej ustalenie lokalizacji miejsc rozrodu gatunku i oszacowanie wielkości populacji rozrodczej. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku i rozmieszczenia kluczowych dla rozrodu obszarów siedliskowych. Uzupełnienie stanu powinno obejmować przede wszystkim ustalenie aktualnego rozmieszczenia głównych obszarów tarliskowych i obszarów występowania ślepic. Wykonanie ekspertyzy w zakresie oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1106 Salmo salar łosoś atlantycki	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. Wyniki prac powinny również uwzględniać analizę możliwości i perspektyw odtworzenia populacji w oparciu o tarło naturalne. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1130 Aspius aspius boleń	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie szczegółowej inwentaryzacji rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru oraz oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Inwentaryzacja aktualizująca dostępne dane na temat występowania gatunku w granicach obszaru powinna być wykonana przed przeprowadzeniem oceny stanu populacji gatunku. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. W oparciu o wyniki inwentaryzacji wyznaczone powinny zostać dodatkowe stanowiska oceny stanu populacji. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1145 Misgurnus fossilis piskorz	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie szczegółowej inwentaryzacji rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru oraz oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Inwentaryzacja aktualizująca dostępne dane na temat występowania gatunku w granicach obszaru powinna być wykonana przed przeprowadzeniem oceny stanu populacji gatunku. W oparciu o wyniki inwentaryzacji wyznaczone powinny zostać dodatkowe stanowiska oceny stanu populacji. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1149 Cobitis taenia koza	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie szczegółowej inwentaryzacji rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru oraz oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Inwentaryzacja aktualizująca dostępne dane na temat występowania gatunku w granicach obszaru powinna być wykonana przed przeprowadzeniem oceny stanu populacji gatunku. W oparciu o wyniki inwentaryzacji wyznaczone powinny zostać dodatkowe stanowiska oceny stanu populacji. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie szczegółowej inwentaryzacji rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru oraz oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Inwentaryzacja aktualizująca dostępne dane na temat występowania gatunku w granicach obszaru powinna być wykonana przed przeprowadzeniem oceny stanu populacji gatunku. W oparciu o wyniki inwentaryzacji wyznaczone powinny zostać dodatkowe stanowiska oceny stanu populacji. Realizacja zgodnie z obowiązującą metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat populacji gatunku. Wykonanie ekspertyzy w zakresie szczegółowej inwentaryzacji rozpowszechnienia gatunku w granicach obszaru oraz oceny stanu populacji gatunku w optymalnym do ich przeprowadzenia terminie, przy korzystnych dla prowadzenia badań ichtiobiologicznych warunkach hydrologicznych (średnie bądź niskie stany wód). Inwentaryzacja aktualizująca dostępne dane na temat występowania gatunku w granicach obszaru powinna być wykonana przed przeprowadzeniem oceny stanu populacji gatunku. W oparciu o wyniki inwentaryzacji wyznaczone powinny zostać dodatkowe stanowiska oceny stanu populacji. Realizacja zgodnie z metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska. W ramach uzupełnienia stanu wiedzy należy również zweryfikować obowiązujące ograniczenia w zakresie wykorzystania turystycznego Drwęcy (i jej dopływów) oraz określić potrzebę ewentualnych dalszych działań w tym zakresie.	obszar Natura 2000	Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Olsztynie
2330 wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi	Nie określono działań ochronnych z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych.
3110 jeziora lobeliowe	Nie określono działań ochronnych z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych.

Uzasadnienie

Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001 jest dokumentem planistycznym sporządzanym przez sprawującego nadzór nad obszarem na okres 10 lat, w celu ochrony przedmiotów ochrony znajdujących się w jego obrębie. Na podstawie art. 28 ust. 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.) regionalny dyrektor ochrony środowiska ustanawia, w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia, plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000, kierując się koniecznością utrzymania i przywracania do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000, zawierający zakres, o którym mowa w art. 28 ust. 10 ww. ustawy. Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 położonego na terenie więcej niż jednego województwa, zgodnie z art. 28 ust. 8 ww. ustawy, ustanawiają wspólnie, w drodze aktu prawa miejscowego w formie zarządzenia, regionalni dyrektorzy ochrony środowiska, na których obszarze działania znajdują się części tego obszaru.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy obwieszczeniem znak: WPN.6320.3.2011.BKW z dnia 12 sierpnia 2011 r. poinformował o zamiarze przystąpienia do sporządzenia projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001. Następnie obwieszczeniem znak: WPN.6320.3.2012.BKW z dnia 31 października 2012 r. ww. organ zawiadomił o przystąpieniu do opracowywania projektu planu zadań ochronnych dla ww. obszaru Natura 2000 oraz możliwości złożenia uwag i wniosków do założeń przedmiotowego dokumentu. W trakcie procesu planistycznego w Urzędzie Miejskim w Nowym Mieście Lubawskim w dniach 21 listopada 2012 r., 23 maja 2013 r. i 25 lipca 2013 r. oraz w Pałacu Anny Wazówny w Brodnicy w dniach 22 listopada 2012 r., 24 maja 2013 r. i 26 lipca 2013 r. przeprowadzono spotkania dyskusyjne z udziałem Zespołu Lokalnej Współpracy biorącego udział w tworzeniu dokumentacji do planu zadań ochronnych (pzo).

Zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 z późn. zm.) w dniu 9 grudnia 2013 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy obwieszczeniem znak: WPN.6320.4.12.2013.BKW poinformował o możliwości złożenia uwag i wniosków do projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000.

Ww. obwieszczenia były również podawane do publicznej wiadomości przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Olsztynie. W ten sposób zapewniono możliwość udziału społeczeństwa w województwie kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim, na zasadach i w trybie określonym w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, w postępowaniu, którego przedmiotem jest sporządzenie projektu planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy.

Nadleśnictwo Jagiełek pismem z dnia 23 grudnia 2013 r., znak: ZG3-732-3/13 zgłosiło uwagi do zarządzenia w zakresie zmian działań dotyczących: dla bobra europejskiego - uwzględnienia potrzeb ochrony populacji i siedliska gatunku, poprzez wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie gospodarki leśnej w obrębie płatów zbiorowisk lasów łęgowych i grądów, stanowiących siedlisko występowania (miejsce rozrodu i żerowania) populacji bobra na: „uwzględnienie potrzeb ochrony populacji i siedliska gatunku, poprzez ograniczenie gospodarki leśnej (dopuszczone cięcia sanitarne i pielęgnacyjne) w obrębie zbiorowisk lasów łęgowych i grądów, w odległości 20 m od miejsca rozrodu populacji bobra”; dla siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 – rezygnacji z intensyfikacji prowadzonych kontroli, rezygnacji z wykluczenia rębni zupełnej (w miejsce czego zaproponowano jej ograniczenie), rezygnacji ze wzmożonej troski o zachowanie i odtworzenie zasobów rozkładającego się drewna, wskazania 5% powierzchni drzewostanu dla zachowania nienaruszonych fragmentów starych drzewostanów w miejsce 5% powierzchni manipulacyjnej oraz zmniejszenia strefy ograniczającej wykonywanie cięć zupełnych dla łęgów źródliskowych z jednej wysokości drzewostanu na podwójną wysokość drzewostanu; dla siedliska grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 - rezygnacji z intensyfikacji prowadzonych kontroli, ograniczenia strefy wyłączonej z gospodarki leśnej z 50 m na 20 m, ograniczenia powierzchni pozostawianej na przyszłe odnowienie drzewostanu z 0,5 ha na 0,05 ha (w tym pozostawienie 3% drzewostanu do naturalnej śmierci i rozkładu) oraz wyjaśnienia pojęcia „zachowanie połączeń biocenotycznych pomiędzy płatami starodrzewi”; dla siedliska grąd subatlantycki 9160 - ograniczenia strefy wyłączonej z użytkowania z 50 m na 20 m , ograniczenia powierzchni pozostawianej na przyszłe odnowienie drzewostanu z 0,5 ha na 0,05 ha (w tym pozostawienie 3% drzewostanu do naturalnej śmierci i rozkładu) oraz wyjaśnienia pojęcia „zachowanie połączeń biocenotycznych pomiędzy płatami starodrzewi”; dla siedlisk naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 3160, torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140 oraz bory i lasy bagienne 91D0 – ograniczenia strefy wyłączonej z cięć zupełnych do 20 m, a dla siedliska bory i lasy bagienne 91D0 również o zmianę zapisu: „ochrona i poprawienie stosunków wodnych poprzez brak konserwacji rowów odwadniających i ewentualne ich zablokowanie” na: „ochrona i poprawienie stosunków wodnych poprzez brak konserwacji rowów odwadniających i ewentualne ich zablokowanie z uwzględnieniem potrzeb ochrony gruntów i siedlisk przyległych”. W zakresie tolerowania działalności bobra w odległości 20 m od miejsca rozrodu populacji bobra, uwagi nie uwzględniono, gdyż jest ona niezgodna z biologią gatunku i nie uwzględnia faktycznego areału osobniczego i rodzinnego oraz migracji populacji. Ponadto w przypadku realnego zagrożenia dla trwałości siedliska przyrodniczego będącego przedmiotem ochrony obszaru, które wynika z działalności bobra, możliwe jest podjęcie stosownych działań zapobiegawczych (zgodnie z ustawą o ochronie przyrody), mających na celu ochronę drzewostanu. W zakresie uwag dotyczących rezygnacji z troski o zachowanie i odtworzenie zasobów martwego drewna, ograniczenia stref wyłączonych z cięć zupełnych, uwag nie uwzględniono, gdyż działania przewidziane w pzo (na podstawie wykonanych prac terenowych) uznano za niezbędne dla utrzymania ww. siedlisk w stanie niepogorszonym, a także wynikają one wprost z zaleceń ochronnych oraz sposobu oceny stanu zachowania siedlisk, określonych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska (GIOŚ) w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Uwagę w zakresie wyjaśnienia pojęcia „zachowanie połączeń biocenotycznych pomiędzy płatami starodrzewi” uznano za bezprzedmiotową, gdyż w projekcie zarządzenia poddanym konsultacjom nie użyto ww. sformułowania. Uwagi w zakresie rezygnacji z intensyfikacji kontroli obszaru w ramach gospodarki leśnej uwzględniono, gdyż kontrola obszaru prowadzona jest na podstawie odrębnych obowiązków Nadleśnictwa. Uwagi dotyczącej uwzględnienia potrzeb ochrony gruntów i siedlisk przyległych nie uwzględniono, gdyż regulowana jest na podstawie przepisów odrębnych (niepowielanych w pzo). Należy zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować). Jako wytyczne GIOŚ określone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie działań ochronnych i oceny stanu zachowania przedmiotów ochrony uznano w szczególności informacje przedstawione w: Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ; Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ; Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, a także wytycznych opracowywanych przez GIOŚ odnoszących się do konkretnych typów siedlisk - „Zalecenia ochronne dla typów siedlisk przyrodniczych badanych w latach 2006-2008” i „Zalecenia ochronne dla typów siedlisk przyrodniczych badanych w latach 2009-2011”.

Nadleśnictwo Olsztynek pismem z dnia 23 grudnia 2013 r., znak: ZG-732-11/13 zgłosiło uwagi dotyczące zmian w przewidzianych działaniach względem siedlisk przyrodniczych. Dla grądu subatlantyckiego 9160 oraz grądu środkowoeuropejskiego i subkontynentalnego 9170 wniesiono o zmianę strefy wyłączenia z użytkowania siedlisk w bezpośrednim sąsiedztwie cieków i źródlisk z 50 m na 30 m, rezygnacji z pozostawiania zwartych fragmentów drzewostanu w przypadku ich zachowania do naturalnej śmierci i rozkładu oraz zmiany wskazania: „prowadzenie na pozostałych płatach zagospodarowania rębniami złożonymi” na: „prowadzenie na pozostałych płatach zagospodarowania rębniami złożonymi, w przypadku innych zapisów w Planie Urządzenia Lasu – zagospodarowanie zgodne z PUL”. Dla siedliska bory i lasy bagienne 91D0 wskazano, że zapis o wyłączeniu trzebieży późnych jest niespójny z przewidzianym usuwaniem świerka w cięciach pielęgnacyjnych (które obejmują również trzebieże późne). Uwagi w zakresie zmian szerokości stref wyłączonych z użytkowania dla ww. siedlisk, rezygnacji z zachowania zwartych fragmentów drzewostanu pozostawianego do naturalnej śmierci i rozkładu nie uwzględniono (określone zostały na podstawie badań terenowych przeprowadzonych na potrzeby pzo oraz wynikają one z zaleceń ochronnych GIOŚ określonych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska). W przypadku prowadzenia gospodarki na podstawie Planów Urządzenia Lasu uwagi nie uwzględniono. Należy zauważyć, że pzo nie wskazał na potrzebę zmiany obecnych Planów Urządzenia Lasu (PUL), natomiast w przypadku nowych PUL, powinny one uwzględniać ustalenia planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000. W przypadku przewidzianego usuwania świerka w cięciach pielęgnacyjnych nie potwierdzono niezgodności zapisów: cięcia pielęgnacyjne obejmują również cięcia wczesne i późne oraz trzebieże wczesne, zatem wyłączenie trzebieży późnych nie wyklucza usuwania świerka w ramach pozostałych cięć pielęgnacyjnych. Należy zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować).

Nadleśnictwo Brodnica pismem z dnia 23 grudnia 2013 r., znak: ZG-7021c-5/2013 przedstawiło uwagi do planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000. Względem zagrożeń dla staroduba łąkowego zawnioskowano o wskazanie, że zalesianie łąk dotyczy tylko siedlisk, gdzie występuje ten gatunek oraz dodanie zapisu, że kwestia ta może zostać uregulowana na etapie wydawania decyzji o warunkach zabudowy dla planowanych zalesień. Powyższe zaproponowano również dla siedliska niżowe łąki świeże użytkowane ekstensywnie 6510. W przypadku siedliska grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 wskazano, że zagrożeniem nie może być prowadzenie gospodarki leśnej, natomiast w zakresie siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 wniesiono o uwzględnienie, że nielegalna wycinka może być prowadzona nie tylko przez właścicieli prywatnych. W zakresie siedlisk grądowych podniesiono, że przewidziane w pzo ilości martwego drewna mogą zagrozić trwałości lasu oraz stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi (proponując zapis: „należy dążyć do pozostawienia martwego drewna w ramach prowadzonej gospodarki leśnej w ilości możliwej dla zachowania trwałości lasu”). Wskazano również na rozszerzenie listy podmiotów odpowiedzialnych o właścicieli lasów. Określono, że ograniczenie gospodarki leśnej w grądach w sąsiedztwie cieków nie ma uzasadnienia merytorycznego, podobnie jak pozostawienie 10% powierzchni drzewostanu w wieku powyżej 100 lat. Wskazano również, że przedstawione składy gatunkowe dla różnych wariantów grądów należy przedstawić jako typy drzewostanów. W odniesieniu do siedlisk łęgowych powtórzono ww. uwagi dotyczące martwego drewna oraz wniesiono o usunięcie zapisu dotyczącego tolerowania działalności bobra europejskiego, który w opinii Nadleśnictwa eliminuje z drzewostanu osiki, wierzby, topole oraz jesiony. W odniesieniu do siedlisk nieleśnych zawnioskowano o uwzględnienie dzierżawcy jako podmiotu odpowiedzialnego za realizację określonych w pzo działań. Uwagi dotyczące wskazania, że zagrożenia związane z zanikiem siedliska gatunku starodub łąkowy oraz siedliska niżowe łąki świeże użytkowane ekstensywnie 6510 uwględniono. Jednocześnie w przypadku prowadzenia zalesień, jak zauważył wnioskodawca, obowiązuje odrębna procedura administracyjna i pzo w obecnej formie nie ogranicza i nie uniemożliwia prowadzenia zalesień (w miejscach niewystępowania przedmiotów ochrony). Zagrożenia rozpoznane na podstawie prac terenowych dla siedlisk grądowych związane z gospodarką leśną określone w pzo zostały jako zagrożenia potencjalne. Nie są to zatem zagrożenia obecnie występujące, lecz mogące się pojawić w przyszłości (np. w ramach nieprawidłowo prowadzonej gospodarki leśnej, zarówno na gruntach prywatnych, jak i państwowych). Uwagi Nadleśnictwa w tym zakresie nie uwzględniono. Uwagę dotyczącą wskazania, że nielegalna wycinka może być prowadzona nie tylko przez właścicieli prywatnych uwzględniono. Uwagę dotyczącą zagrożenia powodowanego przez martwe i obumierające drewno uznano za bezprzedmiotową, gdyż w działaniach przewidzianych dla siedliska wskazano na: „nieusuwanie martwych drzew, w tym wywrotów i złomów z wyłączeniem sytuacji stwarzających zagrożenie zdrowia, życia lub mienia ludzkiego i w przypadku konieczności wykonania cięć sanitarnych”. Wymogi w zakresie martwego drewna zostały określone na podstawie metodyki oceny siedlisk określonej przez GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (i dotyczy to również drewna leżącego, które nie powinno stanowić zagrożenia dla ludzi). Jednocześnie uznając uwagę Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu (RDLP w Toruniu) przedstawioną pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., znak: ZO-732-3/14 w zakresie pozostawiania martwego drewna przyjęto zapis: „kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego)”. Określone w pzo ograniczenia dotyczące gospodarki leśnej w przypadku grądów w sąsiedztwie cieków i źródlisk oraz kwestie zachowania drzewostanu w wieku powyżej 100 lat wynikają z określonych przez GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska oraz rozpoznanych w trakcie badań terenowych działań ochronnych dla ww. siedlisk. W związku z powyższym, uwag w tym zakresie nie uwzględniono. Należy zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować). W odniesieniu do proponowanych zmian względem działań określonych dla bobra europejskiego uwagi nie uwzględniono, gdyż stanowi on przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 (powodujący w określonych warunkach również poprawę stanu zachowania siedlisk, np. w zakresie uwilgotnienia), którego działalność w zakresie zmian w składzie gatunkowym drzewostanu jest zjawiskiem naturalnym. Ponadto w przypadku realnego zagrożenia dla trwałości siedliska przyrodniczego będącego przedmiotem ochrony obszaru, które wynika z działalności bobra, możliwe jest podjęcie stosownych działań zapobiegawczych (zgodnie z ustawą o ochronie przyrody). Sposób określenia podmiotu odpowiedzialnego za realizację działań ochronnych jest zgodny z pismem Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 28 marca 2011 r., znak: DOP-WP.082.1.7.2011.jb i nie wyklucza on zobowiązania użytkownika lub dzierżawcy przez właściciela gruntu do realizacji określonych w pzo działań. Uwaga dotycząca przedstawienia składów gatunkowych grądów, po uwzględnieniu zgłoszonej uwagi RDLP w Olsztynie, stała się bezprzedmiotowa.

Nadleśnictwo Stare Jabłonki pismem z dnia 30 grudnia 2013 r., znak: ZG-732-11/13 zgłosiło uwagi dotyczące przewidzianych działań ochronnych w zakresie siedlisk przyrodniczych, wnosząc o zmianę odległości wyłączenia z użytkowania siedliska grąd subatlantycki 9160 w bezpośrednim sąsiedztwie cieków i źródlisk na 25 m, w działaniu: „w maksymalnym możliwym zakresie pozostawiać martwe drzewa stojące i nie usuwać drzew dziuplastych i próchniejących” dopisanie: „tylko w przypadku kiedy nie stanowią zagrożenia dla ludzi i mienia”, usunięcie informacji na temat pozostawienia części drzewostanu do naturalnego odnowienia i rozkładu, utrzymywania określonego udziału starego (powyżej 100 lat) drzewostanu oraz zapisów dotyczących niewprowadzania sosny powyżej 20% w odnowieniach, promowania lipy i grabu, przebudowy rębniami złożonymi w kierunku unaturalnienia lasu, niewprowadzania gatunków obcych oraz ich usuwania w ramach cięć, w miejsce czego zaproponowano wskazanie zgodności z Zasadami Hodowli Lasu. Wniesiono również o usunięcie informacji na temat ilości martwego drewna i jego parametrów, w miejsce czego wskazano na postępowanie „zgodnie ze standardami obowiązującymi obecnie i w przyszłości w RDLP systemów certyfikacji”. W odniesieniu do siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 zgłoszono uwagi dotyczące usunięcia informacji na temat ilości martwego drewna i jego parametrów, w miejsce czego wskazano na postępowanie „zgodnie ze standardami obowiązującymi obecnie i w przyszłości w RDLP systemów certyfikacji”, w zakresie eliminowania gatunków obcych w drzewostanie i warstwie krzewów wskazano na realizację ww. działania w cięciach pielęgnacyjnych i rębniach, w działaniu: „tolerować lokalne zabagnianie się z naturalnych przyczyn, tolerować działalność bobrów” wniesiono o uwzględnienie zapisu: „o ile ich działalność nie zagraża trwałości lasu zgodnie z ustawą o lasach”, natomiast w działaniu: „w przypadku łęgów źródliskowych wyłączyć je z użytkowania” zgłoszono wniosek o uwzględnienie zapisu: „z dopuszczeniem cięć sanitarnych i usuwaniem drzew niebezpiecznych stanowiących zagrożenie dla życia i mienia” oraz zmianę odległości, do której nie należy prowadzić cięć zupełnych z podwójnej wysokości drzewostanu na pojedynczą wysokość drzewostanu. Po przeprowadzonej analizie zgłoszonych uwag, nie uwzględniono wskazań w zakresie rezygnacji z pozostawienia części drzewostanu do naturalnego odnowienia oraz naturalnego rozkładu, a także utrzymywania określonego udziału starego (powyżej 100 lat) drzewostanu, jako niezgodnych z wynikami przeprowadzonych prac terenowych, a także z wytycznymi GIOŚ określonymi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie ochrony siedliska oraz jego oceny w ramach prowadzonego monitoringu (ilość i parametry martwego drewna są jednym ze wskaźników oceny stanu zachowania siedliska). Jednocześnie uznając uwagę RDLP w Toruniu przedstawioną pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., znak: ZO-732-3/14 w zakresie pozostawiania martwego drewna przyjęto zapis: „kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego)”. W zakresie tolerowania działalności bobra uwagi nie uwzględniono, gdyż w przypadku realnego zagrożenia dla trwałości siedliska przyrodniczego będącego przedmiotem ochrony obszaru, które wynika z działalności bobra, możliwe jest podjęcie stosownych działań zapobiegawczych (zgodnie z ustawą o ochronie przyrody), mających na celu ochronę drzewostanu. Nie uwzględniono uwag dotyczących wskazania Zasad Hodowli Lasu oraz Planów Urządzenia Lasu, które są dokumentami odrębnymi i które, szczególnie w przypadku PUL, powinny uwzględniać ustalenia planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000. Należy zauważyć, że pzo nie wskazał na potrzebę zmiany obecnych PUL. Uwagę dotyczącą pozostawiania martwego drewna, tylko kiedy nie stanowi ono zagrożenia dla ludzi i mienia, uznano za bezprzedmiotową, gdyż w działaniach przewidzianych dla siedliska wskazano na: „nieusuwanie martwych drzew, w tym wywrotów i złomów z wyłączeniem sytuacji stwarzających zagrożenie zdrowia, życia lub mienia ludzkiego i w przypadku konieczności wykonania cięć sanitarnych”. Uwagi w zakresie zmian szerokości stref wyłączonych z użytkowania dla ww. siedlisk nie uwzględniono (wynikają one z zaleceń ochronnych GIOŚ określonych na podstawie Państwowego Monitoringu Środowiska oraz rozpoznane zostały na podstawie przeprowadzonych na potrzeby pzo badań terenowych). Należy zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować).

Nadleśnictwo Iława pismem z dnia 30 grudnia 2013 r., znak: ZZ-7323-12/13 przekazało uwagi dotyczące rezygnacji z określania ilości martwego drewna pozostawianego w grądach i łęgach oraz rezygnacji z określenia stref wyłączenia i ograniczenia gospodarki leśnej dla ww. siedlisk (w miejsce czego zaproponowano strefę podwójnej wysokości drzewostanu dla siedliska łęgów źródliskowych). Uwagi dotyczącej ograniczenia (lub rezygnacji z określenia) stref, w których ograniczona powinna zostać gospodarka leśna nie uwzględniono, jako niezgodnej z wynikami przeprowadzonych prac terenowych, a także z wytycznymi GIOŚ określonymi w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie ochrony przedmiotowych siedlisk. Jednocześnie uznając uwagę RDLP w Toruniu przedstawioną pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., znak: ZO-732-3/14 w zakresie pozostawiania martwego drewna przyjęto zapis: „kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego)”. Należy zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować).

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Olsztynie pismem z dnia 30 grudnia 2013 r., znak: ZO-732-SR-21/13 wniosła o wprowadzenie zmian w zakresie wielkości stref, w których ograniczono gospodarkę leśną w obrębie siedlisk grądowych i łęgowych (wnioskując o zmianę szerokości na pojedynczą wysokość drzewostanu lub 20-30 m), a także ponowne przeanalizowanie działania dotyczącego pozostawienia 10% powierzchni drzewostanu w wieku powyżej 100 lat. W przypadku docelowych składów gatunkowych drzewostanów zaproponowano zapis: „stosowanie na siedliskach grądowych (Lśw, LMśw, LW, LMw) składów odnowień zapewniających grądowy charakter drzewostanów”, gdyż dalsze uszczegóławianie składów gatunkowych określane jest na etapie tworzenia PUL (w tym posiedzeń Komisji Założeń Planu). W odniesieniu do siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 wskazano, że określone w pzo dążenie do wykluczenia rębni zupełnej stanowi utrudnienie przy realizacji odnowień. Wskazano również, że określone w pzo ilości martwego drewna są zbyt wysokie i nie mają potwierdzenia naukowego zależności ze stanem siedliska. Uwag w zakresie zmian stref, w których ograniczono gospodarkę leśną w obrębie siedlisk grądowych i łęgowych oraz zachowania drzewostanu w wieku powyżej 100 lat powierzchni nie uwzględniono. Wskazane w pzo zalecenia wynikają z zaleceń ochronnych GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska dla ww. siedlisk oraz rozpoznane zostały na podstawie przeprowadzonych badań terenowych. Podobnie w przypadku stwierdzenia, że określono zbyt wysokie ilości martwego drewna, uwagi nie uwzględniono. Wskazana w pzo potrzeba pozostawiania martwego drewna została określona na podstawie wytycznych i metodyk oceny stanu zachowania siedlisk określonych przez GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (i dotyczy to również drewna leżącego, które nie powinno stanowić zagrożenia dla ludzi). Jednocześnie uznając uwagę RDLP w Toruniu przedstawioną pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., znak: ZO-732-3/14 w zakresie pozostawiania martwego drewna przyjęto zapis: „kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego)”. Uwagę dotyczącą planowania składów docelowych drzewostanów uwzględniono, w zakresie niezbędnych dla realizacji założeń i celów pzo. Należy zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować).

Ponadto ze względu na rozbieżne uwagi zgłaszane przez jednostki Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, w dniu 22 stycznia 2014 r. zorganizowano spotkanie w siedzibie Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Toruniu, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie, Nadleśnictwa Brodnica, Nadleśnictwa Golub-Dobrzyń, Nadleśnictwa Iława, Nadleśnictwa Miłomłyn, Nadleśnictwa Olsztynek, Nadleśnictwa Stare Jabłonki oraz Nadleśnictwa Jagiełek. W wyniku ww. spotkania, uczestnicy zgłosili następujące uwagi do zarządzenia: usunięcie z działań ochronnych wskazania wzmożonej kontroli siedlisk leśnych, która realizowana jest na podstawie przepisów odrębnych; w przypadku siedlisk naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 3160, torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140 oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 zmiany w zakresie niewykonywania cięć zupełnych na niewykonywanie rębni zupełnych; w przypadku siedlisk grądowych - zamianę wskazania: „promowanie grabu i lipy, zamiast buka” na: „promowanie grabu i lipy”; sprecyzowanie (w przypadku siedlisk grądowych i łęgowych), że działanie związane z pozostawianiem starego drzewostanu dotyczy powierzchni drzewostanu; w odniesieniu do usuwania gatunków obcych w ramach gospodarki leśnej zaproponowano realizację ww. czynności „w miarę możliwości”, z uwagi na trudne w realizacji usuwanie gatunków takich, jak barszcz Sosnowskiego, niecierpek drobnokwiatowy czy rdestowce. Powyższe nie stanowi zagrożenia nieosiągnięcia zamierzonych celów ochrony dla przedmiotowych siedlisk, stąd ww. uwagi uwzględniono, dokonując stosownych korekt i zmian w zarządzeniu. Uczestnicy spotkania sformułowali również wniosek dotyczący usunięcia z działań ochronnych konieczności „w miarę możliwości wyłączenia z użytkowania grądów położnych w bezpośrednim w sąsiedztwie cieków i źródlisk” w odniesieniu do siedlisk grąd subatlantycki 9160 oraz grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170, a także usunięcie wskazania, określającego potrzebę utrzymania starego drzewostanu (powyżej 100 lat) o powierzchni min. 10% powierzchni drzewostanu. W odpowiedzi na powyższe zauważyć należy, że określone w pzo ww. działania odnoszące się do gospodarki leśnej zostały rozpoznane na podstawie przeprowadzonych prac terenowych oraz na podstawie „Zaleceń ochronnych dla typów siedlisk przyrodniczych badanych w latach 2006-2008”, „Zaleceń ochronnych dla typów siedlisk przyrodniczych badanych w latach 2009-2011”, opracowanych przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska na podstawie wyników prac wykonywanych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (http://www.gios.gov.pl/) oraz wskazań ochronnych dla siedlisk zawartych w publikacjach Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ, Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, będących podstawą metodyczną realizacji monitoringu siedlisk przyrodniczych w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku grądów „Zalecenia ochronnedla typów siedlisk przyrodniczych badanych w latach 2009-2011” jednoznacznie wskazują, że „najlepszy jest stan grądów poddanych konsekwentnie biernej ochronie rezerwatowej”, a „zasada wyłączania z gospodarki leśnej stref bezpośrednio przyległych do cieków oraz lasów na stromych zboczach dobrze służy ochronie siedliska grąd subatlantycki 9160, które często w takich strefach się znajduje”. Działania ochronne w ramach gospodarki leśnej zostały również w odniesieniu do siedlisk grądowych uszczegółowione w publikacji Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, gdzie jednoznacznie wskazano, że „dla grądów bardzo korzystne jest, stosowane często w Lasach Państwowych, wyłączanie z użytkowania gospodarczego pasów drzewostanów przy ciekach i źródliskach, a także na stromych zboczach ich dolin. Jeśli to możliwe to wyłączenia takie powinny obejmować w miarę szeroki pas drzewostanu (co najmniej na ok. dwie wysokości drzewostanu lub ok. 50 m od cieków; całość zboczy dolinek)”, a ponadto „dla ochrony związanej z grądami różnorodności biologicznej, takie wyłączone z użytkowania ich płaty powinny na większym obszarze (np. większy obszar Natura 2000) zajmować co najmniej ok. 10% powierzchni łącznych zasobów grądów”, a gospodarkę leśną należy dopuścić pod warunkiem, że „udział starych drzew i fragmentów drzewostanu oraz zasoby martwego drewna nie ulegają - nawet chwilowemu - zmniejszeniu”. Podobnie w przypadku siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 na podstawie „Zaleceń ochronnych dla typów siedlisk przyrodniczych badanych w latach 2006-2008” GIOŚ w ramach prowadzonego Państwowego Monitoringu Środowiska wskazuje, że „w przypadku łęgów źródliskowych, koniecznie wyłączyć je z użytkowania, a także w sąsiadujących drzewostanach nie wykonywać cięć zupełnych na odległość 2 wysokości drzewostanu od skraju łęgu źródliskowego”, a w przypadku siedliska bory i lasy bagienne 91D0 jednoznacznie określono, że „zwłaszcza w przypadku małych płatów siedliska, planując ich ochronę trzeba uwzględnić także wpływ ich nie-torfowego otoczenia – unikając zmian w bezpośrednim sąsiedztwie chronionego siedliska, np. nie prowadząc zrębów zupełnych na odległość około dwóch wysokości drzewostanu od płatów boru bagiennego”. Wskazania ochronne dla tego siedliska zawarto również z publikacji Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ, gdzie wskazano, że „bez większej szkody dla stanu siedliska przyrodniczego można dopuścić zrównoważoną i planową gospodarkę leśną w lasach łęgowych, pod warunkiem, że realizowana jest z wyłączeniem cięć zupełnych; za pomocą cięć częściowych lub stopniowych i nie wiąże się z wprowadzaniem obcych ekologicznie i geograficznie gatunków drzew, a udział starych drzew i fragmentów drzewostanu oraz zasoby martwego drewna nie ulegają – nawet chwilowemu – zmniejszeniu.” W przypadku siedliska naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 3160 określona w pzo strefa podlegająca ograniczeniu w gospodarce leśnej ma na celu ochronę warunków troficznych (kluczowych dla zachowania siedliska) i również wynika wprost ze wskazań ochronnych dla tego siedliska, zawartych w publikacji Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, zgodnie z którą kluczowym aspektem jest „prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej, w tym: bezwzględny zakaz wykonywania zrębów zupełnych” w zlewni siedliska. Podobnie w przypadku siedliska torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140 na podstawie przeprowadzonych badań terenowych (i rozpoznanych zagrożeń) oraz mając na uwadze wskaźniki oceny stanu zachowania siedliska określone przez GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska za istotne uznano działania obejmujące ochronę warunków troficznych siedliska. W związku z powyższym uwagi w tym zakresie uwzględniono częściowo poprzez wskazanie, że optymalną szerokość w przypadku siedlisk naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 3160, torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140, grąd subatlantycki 9160, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 oraz bory i lasy bagienne 91D0 stanowi podwójna wysokość drzewostanu, a strefa ta nie powinna być mniejsza niż pojedyncza wysokość drzewostanu. W przypadku siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 uwagi nie uwzględniono. Nie uwzględniono również uwagi dotyczącej usunięcia wskazania na utrzymanie określonej powierzchni starego drzewostanu (powyżej 100 lat), jako jednego z wymogów realizacji zaleceń ochronnych dla siedlisk grądowych (a także łęgowych). Należy ponownie zauważyć, że zaplanowane działania przedstawiają zasady, do których uwzględnienia należy dążyć w ramach prowadzonej gospodarki leśnej. W przypadku braku możliwości ich realizacji nie jest to działanie, które należy traktować jako wymóg obligatoryjny (jednakże należy przedsięwziąć możliwe kroki, aby zadanie to zrealizować). Ponadto przedstawiciele Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie, Nadleśnictwa Brodnica, Nadleśnictwa Golub-Dobrzyń, Nadleśnictwa Iława, Nadleśnictwa Miłomłyn, Nadleśnictwa Olsztynek, Nadleśnictwa Stare Jabłonki oraz Nadleśnictwa Jagiełek, przedstawili wniosek dotyczący usunięcia z listy działań ochronnych dla siedlisk grąd subatlantycki 9160, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170, bory i lasy bagienne 91D0 oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 wskazania dotyczącego pozostawiania martwego drewna oraz określania jego ilości i parametrów. Uwagi tej nie uwzględniono. Jednocześnie uznając uwagę RDLP w Toruniu przedstawioną pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., znak: ZO-732-3/14 w zakresie pozostawiania martwego drewna przyjęto zapis: „kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego)”. W przypadku oceny stanu zachowania ww. siedlisk przyrodniczych objętych przedmiotowym wnioskiem zastosowanie ma metodyka określona przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) na podstawie ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2013 r. poz. 686 z późn. zm.). W przypadku siedlisk bory i lasy bagienne 91D0 oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 metodyka ta została określona w publikacji Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część I. GIOŚ, natomiast w przypadku siedliska grąd subatlantycki 9160 w publikacji Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ. Jednocześnie zgodnie ze wskazaniem GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zawartym w ww. publikacji, metodyka oceny przyjęta dla siedliska grąd subatlantycki 9160 może zostać zastosowana również dla siedliska grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170. Dla siedliska bory i lasy bagienne 91D0 jako jeden z parametrów stanu i wskaźniki specyficznej struktury i funkcji siedliska przyrodniczego, służących ocenie stanu ochrony siedliska na stanowisku jednoznacznie przyjęto wskaźnik „martwe drewno leżące lub stojące powyżej 3 m długości i 30 cm grubości”. Dla stanu właściwego (FV) ilość drewna martwego o ww. parametrach określona została jako powyżej 3 szt./ha, dla stanu niezadowalającego (U1) - od 1 do 3 szt./ha, a dla stanu złego (U2) poniżej 1 szt./ha. Dla siedliska łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 jako jeden z parametrów stanu i wskaźniki specyficznej struktury i funkcji siedliska przyrodniczego, służących ocenie stanu ochrony siedliska na stanowisku jednoznacznie przyjęto wskaźnik „martwe drewno wielkowymiarowe (leżące lub stojące powyżej 3 m długości i 50 cm średnicy)”. Dla stanu właściwego (FV) ilość drewna martwego o ww. parametrach określona została jako powyżej 5 szt./ha, dla stanu niezadowalającego (U1) - od 3 do 5 szt./ha, a dla stanu złego (U2) poniżej 3 szt./ha. Dla siedliska grąd subatlantycki 9160 jako jedne z kardynalnych parametrów stanu i wskaźniki specyficznej struktury i funkcji siedliska przyrodniczego, służących ocenie stanu ochrony siedliska na stanowisku jednoznacznie przyjęto: „martwe drewno wielkowymiarowe (leżące lub stojące powyżej 3 m długości i 50 cm średnicy)” oraz „martwe drewno”. Dla stanu właściwego (FV) ilość drewna martwego o ww. parametrach określona została jako powyżej 5 szt./ha, dla stanu niezadowalającego (U1) - od 3 do 5 szt./ha, a dla stanu złego (U2) poniżej 3 szt./ha. Natomiast w przypadku wskaźnika „martwe drewno” ocenie podlegają łączne zasoby martwego drewna, które dla stanu właściwego (FV) powinny być nie mniejsze niż 20m 3 /ha, dla stanu niezadowalającego (U1) od 10 do 20 m 3 /ha, a dla stanu złego (U2) poniżej 10 m 3 /ha. Na potrzeby siedliska grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170, zgodnie ze wskazaniem GIOŚ zawartym w publikacji Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ i mając na uwadze podobną charakterystykę ekologiczną siedliska, przyjęto metodykę oceny stanu zachowania dla siedliska grąd subatlantycki 9160. Należy uwzględnić również, że dla ww. leśnych siedlisk przyrodniczych (grądów, łęgów i borów bagiennych) w ramach przeprowadzonych badań dokonano oceny łącznie 10 płatów tych siedlisk, spośród których tylko jeden płat (grąd subatlantycki 9160) w zakresie wskaźników martwego drewna uzyskał ocenę właściwą (FV), jeden płat (bory i lasy bagienne 91D0) w zakresie martwego drewna uzyskał ocenę niezadowalającą (U1), a pozostałe 8 płatów w zakresie wskaźników martwego drewna uzyskało ocenę złą (U2), co determinowało też ogólną złą (U2) ocenę siedlisk na stanowisku. W związku z powyższym odstąpienie od określenia potrzeby pozostawiania martwego drewna jest nieuzasadnione i mogłaby skutkować nieosiągnięciem zamierzonych celów ochrony (określenie stanu zachowania siedlisk prowadzone jest w oparciu o parametry zgodne z metodyką określoną przez GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska).

W trakcie spotkania wniesiono również o uwzględnienie łosia (występującego w nadmiarze), jako zagrożenia dla siedlisk przyrodniczych leśnych na terenie Nadleśnictwa Brodnica. Jednocześnie Nadleśnictwo Brodnica zobowiązało się do przekazania RDOŚ w Bydgoszczy informacji na temat wpływu populacji łosia, jako czynnika zagrażającego siedliskom przyrodniczym, będącym przedmiotami ochrony obszaru. Informacje w przedmiotowym zakresie zostały przesłane do Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy pismem z dnia 28 stycznia 2014 r., znak: ZG-7021c-2/14. Zgodnie z ww. pismem na terenie Nadleśnictwa Brodnica przebywa od 5 do 8 osobników łosia, które czynią szkody na skutek odżywiania się roślinnością zielną i pędami gatunków liściastych. Ponadto zgodnie z ww. pismem „w okresie zimowym łoś przemieszcza się w poszukiwaniu pędów i igieł sosny, opuszczając tym samym obszary nad Drwęcą”. Nadleśnictwo Brodnica wskazało, że w 2013 r. działalność gatunku doprowadziła do uszkodzenia 1,51 ha młodnika (skala szkód oszacowana została na od 21 do 40% powierzchni), a w 2014 r. uszkodzenia powodowane przez łosia objęły 20,94 ha upraw leśnych i 5,73 ha młodników (skala szkód oszacowana została na od 21 do 40% powierzchni). Ponadto szkody spowodowane łącznie przez łosia i sarnę stwierdzono na kolejnych 8 ha. Jednocześnie Nadleśnictwo nie określiło typów siedlisk przyrodniczych, w których wyrządzone zostały ww. uszkodzenia (podając lokalizację - adres leśny). Po przeprowadzonej weryfikacji ww. danych stwierdzono, że większość z wydzieleń, w których stwierdzono szkody powodowane przez łosia zlokalizowana jest poza obszarem Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001, a żadne z wydzieleń nie obejmuje siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotem ochrony ww. obszaru Natura 2000. Zgodnie z informacją przedstawioną przez RDLP w Toruniu (http://www.torun.lasy.gov.pl/), Nadleśnictwo Brodnica zajmuje powierzchnię 21.172 ha oraz nadzoruje gospodarkę leśną w lasach innych własności na powierzchni ponad 3700 ha. Na podstawie publikacji Ratkiewicz M. (kier. proj.) 2011. Strategia ochrony i gospodarowania populacją łosia w Polsce. NFOŚiGW. Białystok (dostęp: http://www.mos.gov.pl/) stwierdzić można, że „największa produktywność populacji łosia (optymalna dla użytkowania) występuje, gdy zagęszczenia wynoszą około 5 osobników na 1000 ha powierzchni leśnej i bagiennej. Z kolei, optymalny z punktu widzenia biologii i ekologii gatunku poziom zagęszczenia dla populacji łosia to 7-8 os./1000 ha, a maksymalny poziom pojemności środowisk leśnych i bagiennych dla łosia, przy którym populacja przestaje przyrastać, wynosi ponad 9 os./1000 ha. Jeżeli założymy, że podobne wartości parametrów mogą być przyjęte dla populacji łosia w obrębie jego trwałego zasięgu występowania w Polsce, to zakresy zagęszczeń populacji tego gatunku mieścić się będą od 1-2 os./1000 ha do około 10 os./1000 ha powierzchni leśnej i bagiennej”. Powyższe potwierdza również artykuł „Rekordowa populacja łosi w Polsce” (2012) udostępniony przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe (http://www.lasy.gov.pl/) wskazujący, że zagęszczenie łosia nie powinno przekraczać 5 osobników na 1000 hektarów lasu i terenów bagiennych, a populacja krajowa tego gatunku szacowana jest na ok. 16 tysięcy osobników. W świetle powyższego, występowanie do 8 osobników łosia na terenie Nadleśnictwa Brodnica nie może w chwili obecnej zostać uznane za przegęszczenie populacji tego gatunku, zagrażające zachowaniu siedlisk przyrodniczych, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000. Uwagi Nadleśnictwa Brodnica w tym zakresie nie uwzględniono.

W odniesieniu do pozostawiania martwego drewna w przewidzianych działaniach ochronnych dla ww. siedlisk leśnych stanowisko przedstawiła również Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Toruniu. Pismem z dnia 29 stycznia 2014 r., znak: ZO-732-3/14 przedstawiono propozycję zmiany zapisu w tym zakresie na: „kontynuowanie w ramach gospodarki leśnej działań mających na celu pozostawianie martwego drewna, aż do osiągnięcia właściwego stanu siedlisk (za wyjątkiem koniecznych zabiegów ochrony lasu i zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego)”. Wniosek RDLP w Toruniu nie stoi w sprzeczności z ww. metodyką oceny stanu zachowania siedlisk określoną przez GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska i nie spowoduje ryzyka nieosiągnięcia zamierzonych celów ochrony. Ponadto w perspektywie długookresowej pozwoli na osiągnięcie właściwego stanu ochrony siedliska w obszarze. W związku z powyższym uwagę RDLP w Toruniu uwzględniono, przyjmując proponowaną formę zapisu dla siedlisk bory i lasy bagienne 91D0, łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0, grąd subatlantycki 9160 oraz grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170.

Pan Andrzej Kapusta, Zakład Ichtiologii Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie za pośrednictwem wiadomości e-mail z dnia 27 grudnia 2013 r. wniósł o rozszerzenie listy przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000 w zarządzeniu poprzez uwzględnienie jesiotra ostronosego Acipenser oxyrinchus . Uwagi nie uwzględniono, gdyż dokumentem obowiązującym przy określaniu przedmiotów ochrony obszarów Natura 2000 jest Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. Urz. WE L 206 z 22.07.1992, str. 7 z późn. zm.), zwana Dyrektywą Siedliskową. Zgodnie z Załącznikiem II Dyrektywy Siedliskowej (zawierającym wykaz gatunków wymagających ochrony poprzez tworzenie obszarów Natura 2000) jesiotr ostronosy Acipenser oxyrinchus nie został w nim uwzględniony. W ww. Załączniku wymienione zostały jesiotr zachodni Acipenser sturio oraz jesiotr adriatycki Acipenser naccarii. Zgodnie z obowiązującą taksonomią, gatunki te nie są tożsame z jesiotrem ostronosym, który na podstawie Dyrektywy Siedliskowej nie może zatem stanowić przedmiotu ochrony obszaru Natura 2000.

Kujawsko-Pomorski Oddział Regionalny Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) pismem z dnia 16 stycznia 2014 r., znak: BKM02-69113-1/WOPD-JK/14 w ramach działań obligatoryjnych dla siedliska niżowe łąki świeże użytkowane ekstensywnie 6510 zaproponował zmianę sformułowania zakresu przewidzianych działań na: „zachowanie siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków stanowiących przedmioty ochrony położonych na trwałych użytkach zielonych” lub „ekstensywne użytkowanie kośne, kośno-pastwiskowe lub pastwiskowe trwałych użytków zielonych”, a także określił, że „ARiMR nie może zostać wskazana w PZO jako organ odpowiedzialny za wdrażanie działań edukacyjno-promocyjnych” przewidzianych dla siedlisk starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150 oraz niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 6510, a także wydry. Ww. uwagę w zakresie zmiany brzmienia działań ochronnych uwzględniono, jako zgodną z pismem Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia 28 marca 2011 r., znak: DOP-WP.082.1.7.2011.jb. W odpowiedzi na uwagę w zakresie wskazania ARiMR, jako organu odpowiedzialnego za realizację działań edukacyjno-promocyjnych należy zauważyć, że obowiązek prowadzenia tego typu działalności przez – wskazane jako podmioty odpowiedzialne za wykonanie – Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa oraz ośrodki doradztwa rolniczego, wynika z przepisów odrębnych: ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 98, poz. 634 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 22 października 2004 r. o jednostkach doradztwa rolniczego (Dz. U. z 2013 r. poz. 474). Jednocześnie mając na uwadze, że w aktach prawa miejscowego nie powtarza się przepisów innych aktów normatywnych, zapis usunięto.

Okręg Polskiego Związku Wędkarskiego w Toruniu pismem z dnia 23 grudnia 2013 r., znak: GRW-14/3402/2013 wniósł o uwzględnienie udziału użytkownika rybackiego w wykazie podmiotów odpowiedzialnych za realizację działań ochronnych dotyczących minoga rzecznego, łososia atlantyckiego, głowacza białopłetwego, różanki, piskorza, bolenia i kozy. Ponadto wniesiono o uwzględnienie w działaniach ochronnych odłowu tarlaków łososia na potrzeby zarybiania rzeki Drwęcy. Uwagę w zakresie uwzględnienia udziału użytkowania rybackiego w działaniach ochronnych dla minoga rzecznego, łososia atlantyckiego, głowacza białopłetwego, różanki, piskorza, bolenia i kozy uwzględniono, określając jednocześnie konieczność działania w porozumieniu i uzgodnieniu z właściwym miejscowo regionalnym dyrektorem ochrony środowiska (RDOŚ) oraz z Regionalnym Zarządem Gospodarki Wodnej w Gdańsku (RZGW w Gdańsku). Uwagi w zakresie wskazania w działaniach ochronnych odłowu tarlaków łososia na potrzeby zarybiania rzeki Drwęcy nie uwzględniono, przy czym należy mieć na uwadze, że pozyskanie tarlaków jest w chwili obecnej istotne dla zachowania m.in. łososia (w działaniach ochronnych wskazano m.in. na kontynuację zarybiania tym gatunkiem). W 10-letniej perspektywie obowiązywania pzo, w opinii tut. Organu, nie można wskazać na konieczność pozyskiwania tarlaków właśnie z Drwęcy (co ograniczałoby pozyskanie tarlaków z innych źródeł). W związku z powyższym uwaga nie została uwzględniona jako działanie ochronne, co w chwili obecnej nie uniemożliwia pozyskania tarlaków z Drwęcy.

Koło Miejskie Polskiego Związku Wędkarskiego w Golubiu-Dobrzyniu za pośrednictwem wiadomości e-mail z dnia 29 grudnia 2013 r. wniosło o uwzględnienie ochrony starorzeczy, stanowiących miejsca tarła dla ryb, a także zniesienie zarządzeniem obrębu ochronnego nr 3 na rzece Drwęcy. Uwagi w zakresie ochrony starorzeczy nie uwzględniono, gdyż w zakresie utrzymania starorzeczy przewidziano działania ochronne dotyczące siedliska starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150, a ponadto w przypadku ryb (kozy, różanki i głowacza białopłetwego) wskazano na konieczność rozpoznania stanu obszarów, na których możliwe jest podjęcie działań ukierunkowanych na rekultywację środowiska rzecznego poprzez działania ochrony czynnej poprawiającej parametry hydromorfologiczne siedlisk ryb. W związku z powyższym przewidziane w pzo działania obejmują w niezbędnym zakresie ochronę starorzeczy. Uwagi w zakresie zniesienia w pzo obrębu ochronnego na rzece Drwęcy nie uwzględniono. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy nie jest organem wyznaczającym obręby ochronne ryb. Obręby ochronne na podstawie ustawy z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 2009 r. Nr 189 poz. 1471 z późn. zm.) wyznacza zarząd województwa i tworzone są one odrębnym aktem prawa miejscowego.

Starosta Golubsko-Dobrzyński pismem z dnia 27 grudnia 2013 r., znak: RiOŚ.603.11.2013.MT wniósł o wyznaczenie dodatkowych miejsc postojowych na szlaku kajakowym na rzece Drwęcy oraz wprowadzenie „zapisów umożliwiających prowadzenie działań zapobiegawczych i naprawczych na terenach o szczególnym nasileniu szkód ze strony bobrów”. Zgłoszonych uwag nie uwzględniono. Wyznaczenie szlaku turystycznego na rzece Drwęcy (obowiązuje zarządzenie Nr 11 w sprawie wyznaczenie szlaku turystycznego kajakowego na obszarze rezerwatu przyrody „Rzeka Drwęca” oraz zarządzenie Nr 18 w sprawie wyznaczenie szlaku turystycznego kajakowego na obszarze rezerwatu przyrody „Rzeka Drwęca”), a także miejsc postojowych oparto w szczególności na zgłoszonych propozycjach właściwych miejscowo gmin (które są również odpowiedzialne za utrzymanie i oznaczenie szlaku wraz z miejscami postojowymi). Warunki formalno-prawne dla wyznaczenia szlaku turystycznego na rzece Drwęcy wynikają z art. 15 ustawy o ochronie przyrody, a więc z uwagi na rezerwat przyrody „Rzeka Drwęca” i nie są regulowane niniejszym pzo. W planie zadań ochronnych obszaru Natura 2000, na podstawie ww. ustawy, nie wyznacza się miejsc postojowych oraz szlaków turystycznych. Plan zadań ochronnych nie określa i nie ogranicza również prowadzenia działań zapobiegawczych i naprawczych mających na celu przeciwdziałanie szkodom powodowanym przez bobry.

Toruńskie Wodociągi Sp. z o.o. pismem z dnia 20 grudnia 2013 r., znak: TT-MG/67/85/861/z/2013 zgłosiły uwagi do zarządzenia. W przypadku siedlisk łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 oraz grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170wniesiono o wprowadzenie zapisu, że zagrożenie „usuwanie martwych i umierających drzew” nie dotyczy terenu ujęcia wody. W zakresie bobra europejskiego wskazano na konieczność weryfikacji zapisów dotyczących zagrożeń związanych z zanieczyszczeniem hałasem oraz funkcjonowaniem projektów hydroenergetycznych, gdyż zapisy te mogą utrudniać budowę planowanej elektrowni wodnej oraz brak jest możliwości eliminacji istniejących źródeł hałasu. W odniesieniu do zagrożenia związanego z niesprawną przepławką dla ryb na jazie komunalnym w Lubiczu (które w pzo rozpoznano dla minoga rzecznego oraz łososia atlantyckiego) Toruńskie Wodociągi wskazały, że „Spółka nie zgadza się z przedmiotowymi zapisami i wnosi o ich powtórne przeanalizowanie i zmianę. (…) umieszczanie przytoczonych zapisów może skutkować (…) utrudnieniami w eksploatacji istniejącej małej elektrowni wodnej oraz w budowie nowej”. W odniesieniu do przewidzianych działań ochronnych dla siedliska grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 wskazano, że Spółka nie może prowadzić działań ochronnych przewidzianych w pzo (w szczególności pozostawiania martwego drewna) z uwagi na bezpieczeństwo pracowników i osób przebywających na terenie ujęcia. W odniesieniu do bobra europejskiego wskazano, że „trudne staje się zapewnienie dogodnych warunków siedliskowych dla bobra” na terenie Spółki (teren przekształcony). Spółka zgłosiła również uwagi w zakresie sposobu realizacji działań ochronnych (w tym ich finansowania przez podmioty odpowiedzialne za ich wykonanie), w szczególności w odniesieniu do regulacji ruchu turystycznego (działanie przewidziane dla siedliska nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników 3260 oraz dla łososia, bolenia, piskorza, kozy, głowacza białopłetwego, różanki i minoga rzecznego), gdzie odpowiedzialnym jest zarządca nieruchomości. Ww. uwag nie uwzględniono. Dla siedlisk łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 oraz grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 zagrożenie związane z usuwaniem martwych i umierających drzew wynika wprost ze sposobu oceny siedlisk przyjętego na podstawie metodyki GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Zgodnie z opisem, zagrożeniem jest nielegalne usuwanie drzew. Legalna wycinka w ramach gospodarki leśnej lub na podstawie odrębnych przepisów prawa, nie stanowi zagrożenia dla ww. siedlisk. Zagrożenie związane ze stałą obecnością źródeł hałasu względem bobra europejskiego zostało rozpoznane w kartach ocen, wykonanych na podstawie badań terenowych. W opisie zagrożeń i działań ochronnych dla tego gatunku jednoznacznie wskazano, że w celu ograniczenia „współoddziałujących” zagrożeń, należy zapewnić zachowanie dogodnych warunków siedliskowych dla bobra europejskiego. Zatem w chwili obecnej pzo nie określa potrzeby eliminacji jazu jako źródła hałasu. Ponadto wskazana ewentualna budowa elektrowni podlegać będzie procedurom oceny oddziaływania na środowisko, które zweryfikują jej możliwe oddziaływanie na przedmioty ochrony obszaru Natura 2000, a także musi uwzględniać przepisy odrębne, w tym wynikające z lokalizacji w granicach rezerwatu przyrody Rzeka Drwęca. Zgodnie z przeprowadzonymi badaniami dla minoga rzecznego i łososia wykorzystanie energii abiotycznej stanowi istniejące zagrożenie, podobnie jak potencjalnym zagrożeniem są wszelkie nowe inwestycje nieuwzględniające biologii ww. gatunków. W piśmie z dnia 20 grudnia 2013 r. brak jest argumentacji, na podstawie której Toruńskie Wodociągi nie zgadzają się z ww. zapisami. W opisie działań ochronnych dla siedlisk łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 oraz grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 jednoznacznie wskazano, że należy dążyć do „nieusuwania martwych drzew, w tym wywrotów i złomów z wyłączeniem sytuacji stwarzających zagrożenie zdrowia, życia lub mienia ludzkiego i w przypadku konieczności wykonania cięć sanitarnych”. W przypadku bobra europejskiego za konieczne uznano zachowanie dogodnych - obecnych warunków rozwoju jego populacji w ramach gospodarki leśnej, co nie ogranicza funkcjonowania Toruńskich Wodociągów. Zarządca nieruchomości w zakresie szlaku kajakowego odpowiedzialny jest za jego utrzymanie „w związku z wykonywaniem obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa”. Toruńskie Wodociągi nie są podmiotem odpowiedzialnym za utrzymanie szlaku kajakowego, gdyż nie wykonują w tym zakresie obowiązków z zakresu ochrony środowiska na podstawie przepisów prawa.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku pismem z dnia 3 stycznia 2014 r., znak: NZK/070-07/2013/RW zgłosił uwagi w zakresie przewidzianych działań ochronnych: kontynuacji zarybień łososiem, monitoringu stanu populacji oraz oceny skuteczności zarybiania gatunkiem (jako podmiot odpowiedzialny wskazując użytkownika rybackiego), opracowania i wdrożenia rozwiązań zapewniających udrożnienie rzeki (jako podmiot wskazując właściciela obiektu piętrzącego), rozpoznania stanu obszarów, na których możliwe jest podjęcie działań ukierunkowanych na rekultywację środowiska rzecznego poprzez działania ochrony czynnej poprawiającej parametry stanu siedlisk ryb i wdrożenia koniecznych działań (poprzez wykreślenie z listy podmiotów odpowiedzialnych RZGW), w zakresie pozostawiania martwego drewna oraz rumoszu zalegającego w rzece (poprzez uwzględnienie ochrony przeciwpowodziowej), a także w przypadku uwzględnienia konieczności ochrony gatunków łososia, bolenia, piskorza, kozy, głowacza białopłetwego, różanki i minoga rzecznego w prowadzonej gospodarce rybacko-wędkarskiej (poprzez wskazanie uprawnionego do rybactwa w porozumieniu z RDOŚ w Bydgoszczy lub RDOŚ w Olsztynie). Ponadto Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku wskazał, że pzo powinien uwzględniać i dopuszczać działania w zakresie zabezpieczenia uszkodzonych brzegów rzeki Drwęcy oraz użytkowania do tego celu pojazdów samochodowych, urządzeń mechanicznych i sprzętu pływającego z silnikiem. Ww. uwagi RZGW w Gdańsku uwzględniono częściowo, mając na uwadze kompetencje i obowiązki RZGW - zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145 z późn. zm.) zarządzanie zasobami wodnymi służy m.in. ochronie środowiska wodnego poprzez utrzymywanie lub poprawę stanu ekosystemów wodnych i od wody zależnych oraz regionalnych dyrektorów ochrony środowiska (sprawujących nadzór nad obszarem Natura 2000). W przypadku kontynuacji zarybień łososiem oraz monitoringu stanu populacji i oceny skuteczności zarybiania gatunkiem, a także rozpoznania stanu obszarów, na których możliwe jest podjęcie działań ukierunkowanych na rekultywację środowiska rzecznego poprzez działania ochrony czynnej poprawiającej parametry stanu siedlisk ryb i wdrożenia koniecznych działań jako podmiot odpowiedzialny wskazano użytkownika rybackiego, działającego w uzgodnieniu z RDOŚ w Bydgoszczy lub RDOŚ w Olsztynie oraz z RZGW w Gdańsku (co jest również zgodne z uwagą zgłoszoną przez użytkownika rybackiego – Okręgu PZW w Toruniu). W przypadku opracowania i wdrożenia rozwiązań zapewniających udrożnienie rzeki jako podmiot odpowiedzialny wskazano właściciela obiektu piętrzącego w porozumieniu z RZGW w Gdańsku oraz w uzgodnieniu RDOŚ w Bydgoszczy lub RDOŚ w Olsztynie, z uwzględnieniem możliwego udziału Stowarzyszenia Miast, Gmin i Powiatów Dorzecza Drwęcy. W odniesieniu do pozostawiania martwego drewna oraz rumoszu zalegającego w rzece w pzo uwzględniono ochronę przeciwpowodziową, przy czym powyższe nie stanowi zezwolenia na usuwanie rumoszu (obowiązują przepisy odrębne). Należy uwzględnić, że okresowe zalewanie niektórych siedlisk przyrodniczych jest dla nich korzystne (np. łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0) lub warunkuje ich powstanie (brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea 3130), a obecność martwego drewna jest jednym ze wskaźników oceny (np. siedlisk łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0, grąd subatlantycki 9160, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170, bory i lasy bagienne 91D0) zgodnie z metodyką GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. W przypadku uwzględnienia konieczności ochrony łososia, bolenia, piskorza, kozy, głowacza białopłetwego, różanki i minoga rzecznego w prowadzonej gospodarce rybacko-wędkarskiej jako podmiot odpowiedzialny wskazano uprawnionego do rybactwa w uzgodnieniu z RDOŚ w Bydgoszczy lub RDOŚ w Olsztynie oraz z RZGW w Gdańsku. Uwagi dotyczącej dopuszczenia działań zabezpieczających brzegi Drwęcy oraz użytkowania do tego celu pojazdów samochodowych, urządzeń mechanicznych i sprzętu pływającego z silnikiem nie uwzględniono, gdyż kwestie te regulowane są przepisami odrębnymi (wynikającymi z lokalizacji w granicach rezerwatu przyrody „Rzeka Drwęca” na podstawie art. 15 ustawy o ochronie przyrody).

Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (GDOŚ) za pośrednictwem wiadomości e-mail z dnia 3 stycznia 2014 r. oraz pismem z dnia 13 stycznia 2014 r. znak: DON-WP.082.1.167.2013.jb zgłosiła uwagi dotyczące: wskazania art. 28 ust. 8 ustawy o ochronie przyrody w podstawie prawnej zarządzenia; korekty układu współrzędnych określonego w punktach załamania granic obszaru; sprecyzowania czy intensywna gospodarka rolna i intensyfikacja nawożenia pól uprawnych w bezpośrednim sąsiedztwie starorzeczy (dla siedliska starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150), niekontrolowana turystyka (dla siedliska nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników 3260) oraz zanikanie starorzeczy (dla traszki grzebieniastej) stanowią zagrożenia potencjalne czy istniejące; zmiany brzmienia zagrożeń dla siedlisk jeziora lobeliowe 3110 oraz wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi 2330 z: „nie analizowano zagrożeń dla siedliska z powodu planowanego usunięcia z listy przedmiotów ochrony” na: „nie analizowano zagrożeń dla siedliska z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych”; określenia dalszych działań, planowanych do podjęcia po uzupełnieniu stanu wiedzy dla siedliska brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea 3130 oraz staroduba łąkowego; zmiany brzmienia celów ochrony dla siedlisk jeziora lobeliowe 3110 oraz wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi 2330 z: „nie określono celów ochrony dla siedliska z powodu planowanego usunięcia z listy przedmiotów ochrony” na: „nie określono celów ochrony dla siedliska z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych; zmiany formatowania tabeli stanowiącej załącznik nr 3 do zarządzenia; uwzględnienia, że w przypadku bobra europejskiego oraz siedlisk takich jak torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140 oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0 podmiot realizujący działania ochronne nie będzie korzystał z programów wsparcia z tytułu dochodowości; w przypadku minoga rzecznego, łososia, bolenia, kozy, głowacza białopłetwego - zmiany lokalizacji przewidzianych działań ochronnych z: „obszar Natura 2000” na: „rzeki w obszarze” oraz określenia, czy przewidziane dla łososia zarybienia wskazują roczną czy ogólną ilość wprowadzanych ryb. Ww. uwagi uwzględniono, dokonując stosownych korekt i zmian zapisów w zarządzeniu. Jednocześnie Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska wskazała, że siedliska naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 3160, bory i lasy bagienne 91D0, grąd subatlantycki 9160 oraz grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170 nie stanowią przedmiotów ochrony obszaru. Ww. uwagi nie uwzględniono, gdyż zgodnie z aktualnym Standardowym Formularzem Danych (data aktualizacji 2013-11, dostęp: http://natura2000.gdos.gov.pl/) ww. siedliska stanowią przedmioty ochrony obszaru Natura 2000. GDOŚ wniosła również o wyjaśnienie, czy jest możliwe podanie powierzchni przewidzianej do utrzymania dla siedlisk starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion 3150, nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników 3260, ziołorośla nadrzeczne 6430, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 6510, torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140 oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0. W odpowiedzi należy wyjaśnić, że podanie precyzyjnej powierzchni wszystkich ww. siedlisk nie jest możliwe. W przypadku siedlisk ziołorośla nadrzeczne 6430 oraz niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 6510 za niezbędne uznano uzupełnienie stanu wiedzy (w tym weryfikację płatów siedliska w obszarze), stąd określenie ich powierzchni w obszarze nie jest możliwe. W przypadku pozostałych siedlisk w pzo podano szacowaną powierzchnię w obszarze. Uwzględnić należy jednak, że powierzchnia została oszacowana na podstawie dostępnych danych (w tym inwentaryzacji Lasów Państwowych, Biura Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej w Gdynia oraz Wojewódzkich Zespołów Specjalistycznych), zatem nie stanowi danych precyzyjnych (ale jednocześnie uznać należy je za wystarczające dla właściwego planowania ochrony ww. siedlisk). W związku z powyższym uwagę uwzględniono częściowo, w możliwym do realizacji zakresie. GDOŚ wskazała również na konieczność sprecyzowania przewidzianych działań mających na celu ograniczenie wpływu kłusownictwa na zasoby pokarmowe wydry, rozpoznania i podjęcia działań w zakresie poprawy stanu siedlisk (parametrów hydromorfologicznych) dla kozy, głowacza białopłetwego, różanki, a także zachowania korzystnych warunków siedliskowych i zasobów pokarmowych bobra na terenach leśnych. Ww. uwagę uwzględniono, w możliwym zakresie weryfikując, precyzując i wyjaśniając zakres przewidzianych działań dla wskazanych przedmiotów ochrony oraz mając na uwadze zróżnicowany i rozległy obszarowo charakter obszaru Natura 2000.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie za pośrednictwem wiadomości e-mail z dnia 10 stycznia 2014 r. wniosła o korektę błędów literowych, wyjaśnienie w zakresie podmiotów odpowiedzialnych za działania związane z ochroną gatunków w gospodarce rybacko-wędkarskiej oraz określenie czy w zakresie przedmiotów ochrony (zgodnie z załącznikiem nr 3 do zarządzenia) nie przewiduje się prowadzenia monitoringu przedmiotów ochrony w obu województwach (przez RDOŚ w Bydgoszczy i RDOŚ w Olsztynie). Wskazane błędy literowe skorygowano. Jednocześnie wyjaśniono, że podmioty odpowiedzialne za realizację zadań w zakresie gospodarki rybacko-wędkarskiej zostały określone na podstawie uwag RZGW w Gdańsku. Odnosząc się do wyznaczonych stanowisk monitoringu przedmiotów ochrony dokonano weryfikacji podmiotów odpowiedzialnych za monitoring. Ponadto stwierdzić należy, że lokalizacja stanowisk monitoringowych wynika z prac terenowych przeprowadzonych na potrzeby planu zadań ochronnych, a także uwzględnia występowanie, stan zachowania oraz reprezentatywność przedmiotów ochrony w obszarze Natura 2000 w obu województwach (kujawsko-pomorskim i warmińsko-mazurskim). Przykładowo na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zlokalizowane są wszystkie znane stanowiska traszki grzebieniastej, piskorza oraz poczwarówki jajowatej, ponad 70% znanych stanowisk kumaka nizinnego, wszystkie znane płaty siedlisk brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea 3130, naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne 3160, nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników 3260, torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140, grąd subatlantycki 9160 i bory i lasy bagienne 91D0, a na terenie województwa kujawsko-pomorskiego znajdują się wszystkie znane stanowiska staroduba łąkowego, jedyne znane stanowisko zatoczka łamliwego oraz ponad 70% łącznej powierzchni siedliska grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170. Ponadto w przypadku siedlisk ziołorośla nadrzeczne 6430 oraz niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 6510 stanowiska monitoringowe wyznaczono na podstawie lokalizacji badań na potrzeby planu zadań ochronnych, a w przypadku wszystkich przedmiotów ochrony dopuszczono wyznaczanie nowych stanowisk monitoringowych (w przypadku takiej konieczności). Jednocześnie za pośrednictwem wiadomości e-mail z dnia 15 stycznia 2014 r. Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie przedstawiła propozycje wyznaczenia dodatkowych stanowisk monitoringu głowacza białopłetwego (odcinek rzeki Wólka - Prątniczka) oraz minoga rzecznego (odcinek rzeki Gizela), podając współrzędne geograficzne początku i końca odcinków ww. rzek objętych planowanym monitoringiem. Ww. uwagę uwzględniono, wskazując dodatkowe stanowiska monitoringowe głowacza białopłetwego oraz minoga rzecznego.

Projekt zarządzenia w sprawie planu zadań ochronnych został zaopiniowany przez Regionalną Radę Ochrony Przyrody w Bydgoszczy Uchwałą Nr 28/2013 z dnia 20 grudnia 2013 r. Projekt przedmiotowego zarządzenia, zgodnie z art. 59 ust. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie (Dz. U. Nr 31 poz. 206 z późn. zm.), został uzgodniony z Wojewodą Kujawsko-Pomorskim pismem znak: WSRRW.II.710.6.2014 z dnia 27 lutego 2014 r. oraz z Wojewodą Warmińsko-Mazurskim pismem znak: PN 0522.15.2014 z dnia 20 marca 2014 r.

Jednocześnie Wojewoda Kujawsko-Pomorski wskazał na uzgodnienie przedmiotowego zarządzenia „pod warunkiem uwzględnienia procedur przeciwpowodziowych”. Wojewoda Kujawsko-Pomorski wskazał w szczególności na fakt, że „nadmiernie rozbudowana baza żerowa bobra europejskiego ( Castor ﬁber ), jak i zaleganie na dużych obszarach martwego drewna, przyczynić się mogą do tworzenia zatorów na rzece Drwęcy oraz na ciekach przyległych, co może doprowadzić do występowania lokalnych podtopień terenów, ograniczy istotnie produkcję rolniczą oraz wpłynie negatywnie na turystkę, doprowadzając do realnego wzrostu niezadowolenia społeczeństwa”. Ponadto Wojewoda Kujawsko-Pomorski w odniesieniu do bobra europejskiego wskazał, że „brak precyzyjnej ewidencji rodzin bobrowych oraz niemożność dokładnego wskazania niepożądanych jego populacji przyczynia się do nadmiernego wzrostu zagrożenia powodziowego”, a uzgodniony projekt zarządzenia „wymaga bieżącego monitoringu, gdyż niekontrolowany rozwój niektórych populacji zwierząt chronionych może zakłócić równowagę środowiska”. W odniesieniu do ww. uwag, zmieniono brzmienie zapisu dotyczącego ochrony rumoszu - działania przewidzianego dla gatunków łosoś atlantycki, boleń, koza, głowacz białopłetwy oraz różanka (gdzie w związku z uwagami RZGW w Gdańsku wymieniono ochronę przeciwpowodziową), podkreślając uwzględnienie aspektów ochrony przeciwpowodziowej. Należy przy tym uwzględnić, że plan zadań ochronnych nie zmienia aktów prawa powszechnie obowiązującego, w tym ustawy Prawo wodne (odnoszącej się do obowiązków ochrony przeciwpowodziowej), a także ustawy o ochronie przyrody (w tym w zakresie uwarunkowań prawnych obowiązujących w rezerwacie przyrody). Odnosząc się do przedstawionych uwag, dotyczących populacji bobra europejskiego należy wyjaśnić, że gatunek ten stanowi przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001 i wymieniony został w Standardowym Formularzu Danych ww. ostoi. Jednocześnie uwzględniono potrzebę uzupełnienia stanu wiedzy na temat populacji bobra europejskiego w obszarze Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001, a także wskazano na konieczność monitoringu populacji gatunku. Należy również wyjaśnić, że w przypadku koniecznych zabiegów, np. ochrony przeciwpowodziowej, ograniczenia szkód, strat materialnych i innych powodowanych przez bobra europejskiego możliwe jest podjęcie stosownych działań - zgodnie z ustawą o ochronie przyrody. W związku z powyższym, nie stwierdzono niezgodności niniejszego planu zadań ochronnych z koniecznymi działaniami ochrony przeciwpowodziowej, a także uwzględniono monitoring oraz uzupełnienie stanu wiedzy w zakresie bobra europejskiego w obszarze Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001. Wojewoda Warmińsko-Mazurski uzgodnił przekazany projekt zarządzenia (po ww. uwagach Wojewody Kujawsko-Pomorskiego), nie wnosząc zastrzeżeń do zarządzenia.

Na terenie obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001 występują liczne i zróżnicowane siedliska przyrodnicze wymienione w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, a także gatunki roślin i zwierząt wymienione w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.

Rzeka Drwęca z uwagi na swój charakter stanowi korytarz ekologiczny, wykorzystywany w szczególności przez gatunki ryb i minogów. System rzeki Drwęcy i jej dorzeczy stwarza szczególne warunki umożliwiające odtworzenie populacji typowo wędrownych gatunków ichtiofauny. W związku z tym obszar ma szczególne znaczenie dla populacji wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej minoga rzecznego i łososia. W granicach obszaru występują stabilne populacje gatunków ryb wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej, związanych z różnymi środowiskami rzecznymi takich, jak: boleń, różanka, koza, piskorz oraz głowacz białopłetwy. Przedmiotami ochrony są również inne gatunki zwierząt, w tym ssaków (bóbr europejski, wydra), płazów (kumak nizinny, traszka grzebieniasta), bezkręgowców (zatoczek łamliwy, poczwarówka zwężona i poczwarówka jajowata), a także roślin (starodub łąkowy).

Za przedmioty ochrony uznane zostały siedliska przyrodnicze takie, jak: brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Litorelletea, Isoëto-Nanojuncetea 3130, starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami Nympheion, Potamion 3150, naturalne dystroficzne zbiorniki wodne 3160, nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników 3260, ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne 6430, niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie 6510, torfowiska przejściowe i trzęsawiska 7140, grąd subatlantycki 9160, grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny 9170, bory i lasy bagienne 91D0 oraz łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe 91E0.

Rozpoznane zagrożenia istniejące i potencjalne związane są przede wszystkim z zaniechaniem użytkowania terenów łąkowych, a także zmianą lub intensyfikacją obecnego użytkowania, obecnością obcych gatunków inwazyjnych roślin (np. moczarki kanadyjskiej, kolczurki klapowanej) oraz zwierząt (norki amerykańskiej), kłusownictwem, istniejącymi barierami w migracji organizmów wodnych, naturalnymi procesami sukcesji, a potencjalnie również z niekontrolowaną turystyką (w szczególności kajakową) i gospodarką leśną (w przypadku nieuwzględnienia specyfiki siedlisk przyrodniczych lub gatunków). Szczegółowe informacje na temat zagrożeń dla poszczególnych przedmiotów ochrony wskazano w załączniku nr 3 niniejszego zarządzenia. W związku z powyższym określono działania ochronne, mające na celu ograniczenie lub eliminację stwierdzonych zagrożeń, a także utrzymanie lub poprawę obecnego stanu siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, będących przedmiotami ochrony obszaru Natura 2000.

W czasie prac terenowych oraz na podstawie analizy dotychczasowych danych stwierdzono konieczność weryfikacji reprezentatywności (na ocenę D) dla siedlisk przyrodniczych wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi 2330 oraz jeziora lobeliowe 3110. Na podstawie dostępnych danych oraz w trakcie prac terenowych, realizowanych na potrzeby planu zadań ochronnych obszaru, stwierdzono skrajnie niewielką powierzchnię siedliska wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi 2330 w granicach obszaru. Wykształcone jest ono w obrębie przekształconego dawnego użytkowania rolnego zwydmienia oraz zarasta samosiewem sosny i gatunkami zielnymi charakterystycznymi dla muraw kserotermicznych i ziołorośli ruderalnych (naturalne procesy sukcesji). W trakcie badań weryfikacji poddano wykazywane miejsca występowania siedliska oraz jego potencjalnego występowania (Kamiński 2013). Na tej podstawie, w oparciu o ocenę ekspercką, za właściwe uznano określenie reprezentatywności siedliska jako nieznaczącej (D). Informacje na temat występowania i stanu siedliska oparto m.in. o dane pochodzące z inwentaryzacji, w tym wyniki prac Wojewódzkich Zespołów Specjalistycznych w latach 2008-2009, a także badań wykonanych na potrzeby planu zadań ochronnych obszaru Natura 2000 (Kamiński 2013) oraz dostępnych materiałów (w tym Cyzman i in. 2008). Z uwagi na fakt, że weryfikacji poddano wykazywane w dostępnych materiałach płaty siedliska oraz miejsca potencjalnego jego występowania, jakość danych oceniona została jako wysoka (G). Siedlisko jeziora lobeliowe 3110 wykazywane było wyłącznie na jednym stanowisku w Jeziorze Czarnym, w obrębie rezerwatu przyrody Jezioro Czarne (utworzony w 1957 r.), przede wszystkim z uwagi na występowanie poryblina jeziornego (Młynek, Polakowski 1959). Najprawdopodobniej na skutek naturalnej dystrofizacji jeziora, siedlisko, jak i poryblin jeziorny Isoëtes lacustris, uległy zanikowi, na co wskazują m.in. wyniki monitoringu GIOŚ w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska (Piotrowicz 2010). Brak obecności siedliska (na skutek jego naturalnego zaniku) potwierdzają również badania terenowe wykonane na potrzeby planu zadań ochronnych (Kamiński 2013). Z dostępnych danych wynika, że poryblin był notowany w tym jeziorze w latach 80-tych XX wieku. Uwzględnić należy jednak, że prace inwentaryzacyjne prowadzone w ramach przygotowywania planu ochrony rezerwatu z roku 2003 już wówczas nie potwierdziły występowania poryblinu (oraz warunków koniecznych dla siedliska jeziora lobeliowe 3110) w jeziorze (Pisarek, Dziedzic 2003, Kamiński 2013). Litoral zbiornika pokryty jest warstwą osadów organicznych, a woda jest jasnobrązowa (co ogranicza możliwość występowania poryblinu w głębszych partiach jeziora). Ze względu na wskaźniki chemiczne wody, jezioro uznać należy w chwili obecnej za zbiornik o charakterze dystroficznym. Stwierdzić należy zatem, że siedlisko występowało w granicach obszaru historycznie i w chwili obecnej, na skutek naturalnego procesu degradacji, opisać można je jako zdegradowane jezioro lobeliowe (siedlisko występowało historycznie, ale długotrwała eutrofizacja wód doprowadziła do zaniku roślinności charakterystycznej dla jezior lobeliowych) czy nawet „byłe jezioro lobeliowe”, jak określono je w raporcie GIOŚ w ramach prowadzonego Państwowego Monitoringu Środowiska (Piotrowicz 2010). Z uwagi na fakt, że ocena i weryfikacja aktualnego stanu dotyczą jedynego wykazywanego historycznie miejsca występowania siedliska w obszarze i oparte są o badania terenowe (w tym prowadzone w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska wykonywanego przez GIOŚ), ich wartość należy uznać za wysoką (G). Na tej podstawie opracowano aktualizację Standardowego Formularza Danych obszaru Dolina Drwęcy PLH280001. W związku z powyższym dla ww. siedlisk przyrodniczych nie określano zagrożeń, celów działań ochronnych oraz działań ochronnych.

W trakcie opracowywania planu zadań ochronnych stwierdzono potrzebę określenia wskazań dotyczących eliminacji lub ograniczenia zagrożeń wewnętrznych lub zewnętrznych do dokumentów, zgodnie z art. 28 ust. 10 pkt 5 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627 z późn. zm.). Wskazaniami objęto miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego w mieście Toruń oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grodziczno w zakresie gospodarowania roślinnością na terenie objętym ww. dokumentami. Określone wskazania mają na celu ograniczenie potencjalnego zagrożenia, związanego z przekształceniem składu gatunkowego siedlisk przyrodniczych w wyniku presji ze strony gatunków obcych i ozdobnych.

Informacje zgromadzone na potrzeby niniejszego planu zadań ochronnych są wystarczające dla prawidłowego zaplanowania działań ochronnych. Mając powyższe na uwadze nie stwierdzono potrzeby sporządzenia planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Dolina Drwęcy PLH280001.

Lp.	Nazwa dokumentu	Wskazanie do zmiany
1.	Uchwała Nr 627/09 Rady Miasta Torunia z dnia 27 sierpnia 2009 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla „Kaszczorek” w Toruniu, dla terenów położonych u zbiegu ulic: ul. Turystycznej, ul. Gościnnej, ul. Na Przełaj i ul. Zakole	W rozdziale 2, §4 pkt 3 „zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego” za zasadne uznaje się dodanie lit. c w brzmieniu: „w ramach gospodarowania zielenią wysoką należy stosować wyłącznie gatunki rodzime drzew i krzewów”.
2.	Uchwała Nr XIII/99/2011 Rady Gminy Grodziczno z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Grodziczno	W rozdziale 1 §7 pkt 2 „zasady ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego” i pkt 3 „w zagospodarowaniu poszczególnych terenów należy zachować w możliwie dużym stopniu istniejące wartościowe pojedyncze drzewa oraz zadrzewienia śródpolne” za zasadne uznaje sie zmianę na „w zagospodarowaniu poszczególnych terenów należy zachować w możliwie dużym stopniu istniejące wartościowe pojedyncze drzewa oraz zadrzewienia śródpolne, a w ramach gospodarowania zielenią wysoką należy stosować wyłącznie gatunki rodzime drzew i krzewów”.


1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r. poz. 628 i poz. 842

Lp.	Przedmiot ochrony	Cel działań ochronnych
1.	3130 brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto-Nanojuncetea	Uzupełnienie stanu wiedzy (rozpoznanie warunków tworzenia się siedliska w ramach corocznego monitoringu umożliwi określenie stanu i warunków wykształcania się siedlisk) oraz, w razie stwierdzonej potrzeby, podjęcie koniecznych działań ochronnych.
2.	3150 starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 1176,59 ha.
3.	3160 naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 16,97 ha. Utrzymanie jeziorek dystroficznych wolnych od presji rekreacji, wędkarstwa i użytkowania rybackiego.
4.	3260 nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników Ranunculion fluitantis	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 4,92 ha.
5.	6430 ziołorośla górskie ( Adenostylion alliariae ) i ziołorośla nadrzeczne ( Convolvuletalia sepium )	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni. Uzupełnienie stanu wiedzy oraz, w razie stwierdzonej potrzeby, podjęcie koniecznych działań ochronnych.
6.	6510 niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie ( Arrhenatherion elatioris )	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska. Uzupełnienie wiedzy na temat występowania i zachowania płatów siedliska.
7.	7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea )	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 17,50 ha.
8.	9160 grąd subatlantycki	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 304,84 ha. Poprawa wskaźnika martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1.
9.	9170 grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 208,81 ha. Poprawa wskaźnika martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1.
10.	91D0 bory i lasy bagienne ( Vaccinio uliginosi-Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi-Pinetum, Pino mugo-Sphagnetum, Sphagno girgensohnii-Piceetum i brzozowo-sosnowe bagienne lasy borealne)	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 21,59 ha. Poprawa stanu siedliska do oceny nie niższej niż U1 poprzez poprawę wskaźnika martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1.
11.	91E0 łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe ( Salicetum albo-fragilis, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae, olsy źródliskowe)	Utrzymanie niepogorszonego stanu siedliska oraz powierzchni, którą oszacowano na 256,63 ha. Poprawa stanu ochrony siedliska do oceny U1 poprzez poprawę wskaźników martwego drewna w drzewostanie do oceny nie niższej niż U1.
12.	1617 Angelica palustris starodub łąkowy	Uzupełnienie stanu wiedzy na temat występowania gatunku w obszarze i oceny zachowania populacji oraz, w razie stwierdzonej potrzeby, podjęcie koniecznych działań ochronnych.
13.	1337 Castor fiber bóbr europejski	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Zachowanie istniejących warunków naturalnego rozwoju populacji. Uzupełnienie stanu wiedzy.
14.	1355 Lutra lutra wydra	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Zachowanie istniejących warunków naturalnego rozwoju populacji. Uzupełnienie stanu wiedzy.
15.	1166 Triturus cristatus traszka grzebieniasta	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy.
16.	1188 Bombina bombina kumak nizinny	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy.
17.	1099 Lampetra fluviatilis minóg rzeczny	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji poprzez zmniejszenie presji kłusowniczej. Uzupełnienie stanu wiedzy.
18.	1106 Salmo salar łosoś atlantycki	Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji poprzez zmniejszenie presji kłusowniczej, wprowadzenie rozwiązań w zakresie poprawy warunków migracji oraz naturalnego utrzymania populacji. Kontynuacja działań z zakresu zarybiania łososiem (w chwili obecnej niezbędna dla utrzymania populacji). Uzupełnienie stanu wiedzy.
19.	1130 Aspius aspius boleń	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Uzupełnienie stanu wiedzy.
20.	1145 Misgurnus fossilis piskorz	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy.
21.	1149 Cobitis taenia koza	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy.
22.	1163 Cottus gobio głowacz białopłetwy	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy.
23.	5339 Rhodeus sericeus amarus różanka	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku. Poprawa stanu siedliska w zakresie ciągłości cieku (migracji) do poziomu U1. Przywrócenie i utrzymanie drożności Drwęcy dla gatunku. Uzupełnienie stanu wiedzy.
24..	1014 Vertigo angustior poczwarówka zwężona	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku.
25.	1016 Vertigo moulinsiana poczwarówka jajowata	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku.
26.	4056 Anisus vorticulus zatoczek łamliwy	Utrzymanie niepogorszonego stanu populacji oraz siedliska gatunku.
27.	2330 wydmy śródlądowe z murawami napiaskowymi	Nie określono celów ochrony z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych.
28.	3110 jeziora lobeliowe	Nie określono celów ochrony z powodu planowanej weryfikacji Standardowego Formularza Danych.